Tọa đàm diễn ra sáng 8/8/2023 tại Sở Tài nguyên và Môi trường

Đề xuất phương án trên cơ sở phân tích hiện trạng

Báo cáo của đại diện Liên danh tư vấn về hiện trạng các lĩnh vực thuộc ngành Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tại tọa đàm cho thấy, còn khá nhiều tồn tại, hạn chế trong biến động sử dụng đất; bảo vệ môi trường; khai thác sử dụng tài nguyên, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học… Cụ thể, trong lĩnh vực đất đai, các chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất với một số mục đích sử dụng còn thấp; công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của Thành phố và các quận, huyện, thị xã chậm so với quy định về thời gian của kỳ quy hoạch, kế hoạch. Đặc biệt, một số địa phương chưa có bản đồ địa chính đo vẽ chính thức, gây khó khăn trong quản lý đất đai. Việc cập nhật thông tin biến động, chỉnh lý biến động trên bản đồ, hồ sơ địa chính chưa đều đặn.

Hà Nội cũng đang đứng trước nguy cơ suy thoái đa dạng dạng sịnh học do quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa. Các hệ sinh thái tự nhiên suy giảm cả về chất lượng, số lượng và diện tích. Các cá thể động, thực vật rừng nguy cấp, quý hiếm suy giảm mạnh, nhiều nguồn gen bị thất thoát. Hệ thống sông hồ, đầm cũng đang chịu rất nhiều áp lực từ những dự án phát triển hạ tầng, gây hiện tượng xói lở, cạn kiệt dòng chảy ảnh hưởng đến các loài thủy sinh. Đối với hiện trạng môi trường và những vấn đề môi trường cấp bách của Hà Nội, đơn vị tư vấn đánh giá, tình trạng ô nhiễm và suy giảm chất lượng không khí, đặc biệt ở các quận nội thành vào thời kỳ có gió mùa Đông Bắc hoạt động. Ô nhiễm và suy giảm chất lượng nước mặt, đặc biệt đối với các sông, hồ nội thành; ô nhiễm nước dưới đất và tình trạng sụt lún đất trên địa bàn Hà Nội; Ô nhiễm môi trường đất vùng thâm canh cây tập trung và ở một số bãi chôn lấp chất thải; Gia tăng áp lực môi trường do chất thải rắn sinh hoạt…

Trên cơ sở những tồn tại, hạn chế đã được phân tích đó, đơn vị tư vấn đã đề xuất phương án phát triển từng lĩnh vực thuộc ngành TN&MT. Với lĩnh vực đất đai là phương án phân bổ và khoanh vùng đất theo khu chức năng và theo loại đất đến từng đơn vị hành chính cấp huyện Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Sử dụng tiết kiệm, hợp lý và hiệu quả quỹ đất, đảm bảo hài hòa giữa các mục đích sử dụng đất gắn với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố ở từng thời kỳ. Chỉnh trang các khu dân cư hiện trạng, mở rộng diện tích đất ở thông qua xây dựng các khu dân cư mới quy mô tập trung; Diện tích đất công được bảo vệ để dự trữ cho các mục đích công cộng. Cùng với đó, ổn định quỹ đất dành cho sản xuất nông nghiệp, ưu tiên phát triển các ngành mũi nhọn có khả năng tạo sự tăng trưởng nhanh trong nông nghiệp. Đảm bảo ổn định diện tích đất trồng lúa, duy trì và bảo vệ diện tích rừng hiện có, phát triển rừng và sản xuất lâm nghiệp theo quy hoạch được phê duyệt. Hạn chế đến mức thấp nhất chuyển đổi đất nông nghiệp trồng hai vụ lúa sang phát triển các khu công nghiệp, sân golf, các khu đô thị…

Với phương án bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, chỉ tiêu cụ thể đến năm 2030 được đặt ra là 100% các loài đặc hữu, quý, hiếm có giá trị khoa học và kinh tế của Thủ đô được đưa vào bảo tồn hiệu quả tại các khu bảo tồn thiên nhiên, cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học và các vùng đất ngập nước quan trọng. 100% diện tích rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, đất ngập nước quan trọng và các hệ sinh thái đặc trưng trên toàn địa bàn Thủ đô được đưa vào chiến lược khai thác và bảo tồn ở cấp độ khác nhau. Đồng thời, ban hành danh mục các loài và các hệ sinh thái tự nhiên đặc trưng của Thủ đô cần được ưu tiên bảo tồn. Tăng tỷ lệ che phủ rừng lên 8,3% (bao gồm cả diện tích đất thành rừng và chưa thành rừng) và tỷ lệ cây xanh của đô thị đặc biệt Thủ đô lên 10 - 12m2/người. Phục hồi các hệ sinh thái sông, hồ đô thị bị ô nhiễm và triển khai hiệu quả cơ chế chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên.

Với phương án bảo vệ môi trường, đơn vị tư vấn đề xuất mục tiêu đến năm 2030 ngăn chặn xu hướng gia tăng ô nhiễm và suy thoái môi trường; chủ động phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả các nguồn gây ô nhiễm; từng bước phục hồi và cải thiện chất lượng môi trường nước mặt, nước dưới đất, không khí. Đáng chú ý, đề xuất xử lý dứt điểm các cơ sở gây ô nhiễm môi trường, vấn đề môi trường cấp bách và các điểm nóng về môi trường trên địa bàn Thủ đô. Chuyển từ bị động giải quyết vấn đề môi trường sang chủ động bảo vệ môi trường theo hướng tích hợp dựa trên kiểm soát chặt chẽ nguồn thải, kiểm soát diễn biến chất lượng môi trường bằng hệ thống quan trắc và giám sát môi trường, chuyển đổi số và xây dựng đồng bộ hệ thống cơ sở dữ liệu tài nguyên và môi trường số của Hà Nội. Quản lý hiệu quả chất thải rắn (sinh hoạt, công nghiệp, y tế, xây dựng), hình thành đồng bộ và hoạt động hiệu quả các khu xử lý chất thải tập trung; hướng tới hình thành khu công nghiệp tái chế chất thải trên địa bàn Thủ đô.

Điểm nhấn môi trường: Không khí sạch, nước sạch, không ùn ứ rác thải

Góp ý cho phương án phát triển các lĩnh vực thuộc ngành TN&MT Thủ đô, TS. Hoàng Dương Tùng - nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT) nhấn mạnh: Làm thế nào trong những năm tới phải khẳng định môi trường Thủ đô là điểm nhấn: không khí sạch, nước sạch, không ùn ứ rác thải; nhắc đến Thủ đô là nhắc đến môi trường xanh, sạch, đẹp. Thực hiện được nhiệm vụ này cũng chính là cụ thể hóa mục tiêu Nghị quyết 15-NQ/TW ngày 05/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến 2030, tầm nhìn đến 2045. Do đó, thời gian tới không chỉ ngành TN&MT mà chính quyền Thành phố cần có quyết sách mạnh hơn, cương quyết trả lại môi trường cho Hà Nội, có giải pháp để Hà Nội không còn phải chịu cảnh không khí ô nhiễm, các dòng sông vẩn đục. Có giải quyết được những tồn tại về môi trường, Hà Nội mới thu hút được khách du lịch, mới thực sự trở thành điểm đến, là Thành phố đáng sống.

Về phương án quy hoạch phát triển các lĩnh vực để tích hợp vào Quy hoạch Thủ đô, TS Hoàng Dương Tùng cho rằng, Hà Nội không giống các Thủ đô khác khi có cả thành thị và nông thôn, chất lượng môi trường vì thế có sự khác nhau ở từng khu vực. Do đó, Quy hoạch phải đưa ra những phương án cụ thể và phải bám sát Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô. Cần phân tích rõ hơn hiện trạng từng quận, huyện, từng lưu vực sông, nhất là Hà Nội có chủ trương xây dựng mô hình Thành phố trong thành phố, phát triển trục sông Hồng… rất cần phân tích hiện trạng từng khu vực xem còn có sức chịu tải, còn dư địa phát triển hay không. Đặc biệt, trong mục tiêu phát triển nên cụ thể hơn về chất lượng môi trường đến các mốc thời gian năm 2030, năm 2040, năm 2050, từ đó lật ngược trở lại các ngành các cấp cần làm gì mới đạt được mục tiêu đó. Bên cạnh đó, cần có những chương trình ưu tiên trong từng giai đoạn mà không dàn trải.

PGS.TS Lưu Đức Hải - Chủ tịch Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam thì cho rằng, phương án phát triển do đơn vị tư vấn thực hiện khá chi tiết nhưng chưa thể hiện được Hà Nội sẽ bố trí không gian như thế nào cho các lĩnh vực này; chưa thấy các yếu tố xây dựng Thành phố xanh, hiện đại mà Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ cho Hà Nội. Chưa xác định Thành phố xanh là gì, trong khi đây là mục tiêu quan trọng trong xây dựng quy hoạch Thủ đô Hà Nội. Do đó, đơn vị tư vấn cần đánh giá rõ hiện trạng, nhất là hiện trạng về đất đai để từ đó có có phương án bố trí không gian cho từng lĩnh vực phát triển.

Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Minh Hải phát biểu kết luận tại tọa đàm

Kết luận tại tọa đàm, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Minh Hải đề nghị lãnh đạo Sở TN&MT cùng các đơn vị tư vấn tiếp thu ý kiến đóng góp để tiếp tục phối hợp làm việc, bổ sung những vấn đề lớn, trọng yếu, đặc biệt cần làm rõ nét mới, sự đột phá và tầm nhìn khát vọng của lĩnh vực, ngành trong lập Quy hoạch Thủ đô. Trong đó, quan điểm về sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường là sử dụng hợp lý và hiệu quả các nguồn tài nguyên, chú ý đến tài nguyên rừng trên địa bàn Thủ đô; xử lý ô nhiễm môi trường, bảo đảm môi trường tự nhiên xanh, sạch, đẹp; chú trọng không gian mặt nước của hệ thống sông, hồ và khai thác và sử dụng có hiệu quả không gian xanh của Thủ đô, từng bước xây dựng những khu vực đô thị đặc sắc kết hợp cây xanh, mặt nước, văn hóa, lịch sử và có chất lượng cao để thu hút giới tinh hoa đến sinh sống và làm việc, góp phần xây dựng và phát triển Thủ đô.

Theo Phó Chủ tịch Hà Minh Hải, buổi tọa đàm cũng là dịp để tập thể cán bộ, lãnh đạo Sở TN&MT lắng nghe về hiện trạng của ngành với những lĩnh vực quản lý rộng, khối lượng công việc lớn, có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân và sự phát triển của Thủ đô, từ đó thay đổi nhận thức, vào cuộc quyết liệt hơn cùng với các sở ngành, chính quyền Thành phố giải quyết những bài toán đang đặt ra. Sau buổi tọa đàm này, Sở TN&MT nên tổng hợp, có báo cáo gửi lãnh đạo Thành phố, xác định các vấn đề cấp bách để tập trung thời gian, công sức, nguồn lực giải quyết. Việc này không chỉ giúp cho lập quy hoạch mà còn giúp công tác quản lý ngành tốt hơn, đề xuất các định hướng, chiến lược và kế hoạch triển khai thực hiện sau này.

Thực hiện: Trung tâm Thông tin - Đào tạo

Bản đồ hiện trạng phân vùng môi trường Thủ đô

Ad min