Tháng 7/2017, qua tiếp nhận đơn thư khiếu nại, phản ánh của 31 lao động Công ty TMDV Hoàng Đức về việc đơn vị này nợ BHXH ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ khi nghỉ việc không được chốt sổ BHXH, LĐLĐ tỉnh đã hướng dẫn NLĐ thực hiện thủ tục ủy quyền cho đại diện của LĐLĐ tỉnh đứng ra khởi kiện công ty ra Tòa án Nhân dân TP. Huế. Thông qua thủ tục hòa giải trước khi xét xử, doanh nghiệp đã chuyển nộp số tiền gần 700 triệu đồng để chốt sổ cho 31 lao động có đơn ủy quyền.
Các đơn vị ký kết quy chế phối hợp
Tháng 5/2018, Đoàn công tác liên ngành tiến hành làm việc với Hội đồng Quản trị Trường Phổ thông Huế Star về tình hình nợ BHXH cũng như giải quyết đơn thư khiếu nại của 17 lao động đang làm việc tại đơn vị bị nợ BHXH không được chốt sổ, ảnh hưởng đến quyền lợi. Qua làm việc, đã yêu cầu trường chuyển nộp được số tiền là 936 triệu đồng để chốt sổ cho 17 lao động có đơn khiếu nại, số còn lại LĐLĐ tỉnh tiếp tục phối hợp với các sở, ngành liên quan yêu cầu trường chuyển nộp để chốt sổ cho số lao động còn lại.
Tính đến nay, LĐLĐ tỉnh tiếp nhận danh sách đề nghị khởi kiện 68 doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN kéo dài với số tiền 54,7 tỷ đồng. Đây là những doanh nghiệp nợ kéo dài với số tiền lớn, cố tình chây ỳ không thực hiện việc chuyển nộp tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN của NLĐ. Sau những buổi làm việc trực tiếp với doanh nghiệp, qua đôn đốc đã thu được số tiền nợ trên 44 tỷ đồng nộp về quỹ BHXH. Đối với những đơn vị thực sự khó khăn, LĐLĐ tỉnh yêu cầu đơn vị chuyển nộp trước số tiền tương ứng 10,5% đã thu của người lao động (10,5% doanh nghiệp đã khấu trừ vào lương của NLĐ hàng tháng), buộc doanh nghiệp đưa ra lộ trình trả nợ phù hợp; đồng thời, giám sát việc thực hiện cam kết của doanh nghiệp; vận động NLĐ ủy quyền cho tổ chức công đoàn đại diện đứng ra khởi kiện doanh nghiệp khi doanh nghiệp không thực hiện đúng cam kết.
Trong quá trình phối hợp vẫn còn nhiều bất cập giữa một số quy định trong Luật BHXH, Luật Công đoàn, Bộ Luật Lao động, Bộ luật Tố tụng Dân sự nên việc khởi kiện khó thực thi. Luật quy định công đoàn cơ sở hoặc công đoàn cấp trên trực tiếp (với những đơn vị, doanh nghiệp chưa thành lập tổ chức công đoàn cơ sở) có trách nhiệm đại diện cho tập thể người lao động khởi kiện doanh nghiệp ra toà án. Trong khi đó, chủ tịch kiêm nhiệm, hưởng lương của chủ doanh nghiệp nên họ không dám đứng ra kiện doanh nghiệp do lo sợ mất việc làm. Việc quy định phải có giấy ủy quyền của NLĐ là một trong những nguyên nhân khiến việc khởi kiện của tổ chức công đoàn chưa phát huy hiệu quả. Tâm lý NLĐ rất ngại việc kiện tụng, chưa kể việc ủy quyền tốn chi phí và mất thời gian, NLĐ muốn yên ổn để làm công việc mới, họ lo sợ sẽ bị đe dọa, phiền hà… Năng lực, trình độ chuyên môn của cán bộ công đoàn cơ sở còn hạn chế, còn lúng túng trong cách xử lý cũng như chưa mạnh dạn tiếp nhận ủy quyền của NLĐ.
Để thực hiện tốt vai trò của tổ chức công đoàn trong khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH ra tòa án được thực thi hiệu quả, cần sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật có liên quan tránh vướng mắc, chồng chéo ảnh hưởng đến hiệu lực thực thi của pháp luật; ban hành hướng dẫn để thi hành Điều 216 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 để xử lý đối với chủ doanh nghiệp nợ BHXH nhằm bảo vệ quyền lợi của NLĐ. Các cơ quan chức năng trên địa bàn tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các doanh nghiệp có vi phạm trốn đóng, nợ BHXH theo thẩm quyền; đồng thời, lấy đó làm căn cứ để khởi kiện doanh nghiệp ra tòa án cũng như khởi tố chủ doanh nghiệp ra tòa án có thẩm quyền theo quy định. Công tác tuyên truyền các quy định của pháp luật về lao động, BHXH cho người lao động cần được tăng cường để tự bảo vệ mình khi quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm.
Bà Nguyễn Khoa Hoài Hương, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh, cho biết: Thời gian tới, LĐLĐ tỉnh phối hợp với BHXH tỉnh, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tăng cường thanh, kiểm tra việc chấp hành pháp luật lao động, Luật BHXH, Luật Công đoàn tại các đơn vị, doanh nghiệp; chú trọng đối thoại trực tiếp, cùng doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn; nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, định hướng tư tưởng, giúp NLĐ mạnh dạn ủy quyền cho công đoàn khởi kiện khi quyền lợi bị xâm phạm.
Bài, ảnh: An Nhiên