Người dân TP. Huế trồng mai trước ngõ, hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch UBND tỉnh Phan Ngọc Thọ. Ảnh: A. Túc 

Nếu như hoa đào được xem là biểu trưng của mùa xuân ở miền Bắc thì hoa mai cũng mang ý nghĩa ấy ở vùng đất miền Trung và miền Nam nước ta. Cây hoàng mai không to cao như cây hoa sữa, hoa phượng, nhưng cũng rất nhiều lá, nhiều cành với nhiều dáng vẻ, nhiều độ cao, thấp khác nhau. Bởi vậy, người các tỉnh từ Bình Trị Thiên trở vào đã trồng mai không chỉ ở sân vườn nhà mình mà còn trồng nó ở cạnh các đình chùa, am miếu, cung vua, phủ chúa..., dọc các con đường lớn nhỏ của làng quê, phường phố. Hoa mai vàng có đài xanh đậm, năm cánh hoa vàng óng như tơ. Nhị hoa nhiều lại có hương thơm thoang thoảng, nhẹ nhàng nên ai cũng mê, cũng thích. Các thầy thuốc Đông y dùng vỏ cây mai vàng làm thuốc bổ chữa khí huyết suy giảm, ăn không ngon miệng.   

Hàng năm, khi Tết đến, Xuân về, các cây mai vàng thi nhau đâm chồi, nảy lộc, khoe sắc, tỏa hương, vì vậy, ông cha ta xưa đã xếp nó vào bộ “tứ thời” (mai - điểu: mùa xuân, liên - áp: mùa hè, cúc - điệp: mùa thu, tùng - lộc: mùa đông). Thời tiết, khí hậu ở miền Trung và miền Nam nước ta nhiều năm không mấy thuận hòa bởi nắng to, mưa lớn, gió bão mịt mù. Nhưng tất cả những điều đó không thể làm cho hoàng mai gục ngã, úa tàn. Can trường trước gió mưa, thủy chung với xứ sở, con người. Hẳn là vì vậy mà các bậc túc nho đã trân trọng đặt mai vàng đứng đầu trong bộ tranh “tứ hữu”: Mai - Lan - Cúc - Trúc. Hoa mai còn là biểu tượng của sự tinh khiết, thanh cao. Nhà thơ Cao Bá Quát (1808 - 1855) đứng trước vẻ đẹp của hoa mai đã thốt lên một câu thơ bất hủ mà cho đến nay nhiều người vẫn cùng nhau truyền tụng: “Nhất thân đê thủ bái hoa mai” (Đời người chỉ cúi đầu lạy trước hoa mai).

Mai vàng với nét đẹp thanh cao, thuần phác như vừa nói ở phần trên nên từ lâu loại hoa này đã trở thành một biểu tượng văn hóa rất được người Việt Nam ngưỡng mộ. Hoa đã được vẽ thành tranh, được khắc trên nhiều công trình kiến trúc như đền đài, thành quách, lăng tẩm... Đặc biệt, cùng với một số loài hoa đẹp khác, mai vàng có mặt trên Nghị Đỉnh (một trong chín đỉnh đồng) - sản phẩm văn hóa có giá trị vào bậc nhất của nước ta, của cố đô Huế. Hoa mai cũng là một hình ảnh đẹp xuất hiện trong nhiều câu tục ngữ, ca dao, nhiều câu thơ hay, bài thơ hay của các thi nhân nước ta. Xin được trích một vài câu tiêu biểu:

- Hoa mai vàng rộn ràng đua nở

Mấy Xuân rồi cách trở anh ơi

Mấy Xuân rồi hoa nẩy lộc, đâm chồi

Bâng khuâng nhớ bạn đứng ngồi sao yên

                                                (Ca dao cổ)

- Những cành thắm hoa mai

Những gương hồ mặt nước

Nửa đêm bừng tỉnh giấc

Nghe quân ta vào thành

                   (Thanh Hải - Tổ khúc mùa xuân đất Huế)        

Thừa Thiên Huế là vùng đất đẹp cho mai vàng trụ vững, nảy lộc, khai hoa mỗi độ xuân sang. Ngược lại hoàng mai cũng góp phần làm cho xứ Huế thêm đẹp, thêm tươi... Việc Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế ra lời kêu gọi mọi nhà, mọi làng quê, phường phố trồng nhiều hoa mai hơn nữa là một điều thật đáng quý, đáng trân trọng và chắc chắn sẽ được toàn dân tích cực hưởng ứng, quyết tâm thực hiện sao cho thật tốt.

Huy Thảo