Cây tràm úc ở ven lòng hồ thủy điện Bình Điền bị khô và chết
Do… thời tiết?
Để triển khai thực hiện các dự án (DA) thủy điện Bình Điền, A Lưới, Hương Điền, đã có 910 ha rừng trên địa bàn tỉnh bị chặt bỏ và ngập trong lòng hồ. Sau nhiều năm đi vào hoạt động, chủ đầu tư các công trình này đã tiến hành trồng rừng thay thế theo quy định. Tuy nhiên, qua kiểm tra của các cơ quan chức năng, hàng trăm ha rừng thay thế đã bị chết hoặc không đảm bảo các tiêu chí của rừng trồng. Nguyên nhân được các chủ đầu tư thủy điện đưa ra là do thời tiết, người dân lấn chiếm đất và gia súc phá hoại!
Tại DA thủy điện Bình Điền (Công ty CP Thủy điện Bình Điền), diện tích thiết kế được phê duyệt là hơn 134 ha cây tràm úc, diện tích đã trồng hơn 137 ha. Qua kiểm tra của đoàn liên ngành do Sở NN&PTNT chủ trì cho thấy, diện tích có cây trồng chỉ 17,3 ha, mật độ hiện còn chỉ 400-3.000 cây/ha, tỷ lệ sống từ 12-90%. Trong đó, diện tích không đảm bảo tiêu chí rừng trồng là 4,35 ha. Diện tích có khả năng đạt tiêu chí rừng trồng nếu được tiếp tục trồng dặm, chăm sóc, quản lý bảo vệ là 11,37 ha. Diện tích đạt tiêu chí rừng trồng chỉ 1,58 ha.
Cây tràm úc chết ven lòng hồ thủy điện
Khảo sát vùng trồng rừng thay thế tại DA thủy điện Bình Điền cho thấy, từ cao trình 73m (cao trình được phê duyệt để trồng rừng thay thế), nhiều diện tích cây tràm úc bị chết khá nhiều. Ngay gần đập thủy điện, sát khu vực lòng hồ, nhiều cây nằm sát cao trình này đã bị chết nhiều năm trước đó chỉ còn những gốc cây khô. Những diện tích còn sống sót khu vực này với thân cây khá lớn, đang phát triển xanh tốt.
Tiếp tục đi quanh khu vực lòng hồ, nhiều vùng bán ngập cây trồng đã chết nhiều năm không còn lại dấu tích gì ngoài những trảng đất khô khốc. Một số nơi còn sót lại vài gốc cây tràm úc với đường kính thân cây khá lớn nhưng cũng đã bị chết khô thời gian trước đó.
Tại DA thủy điện A Lưới (Công ty CP Thủy điện Miền Trung), diện tích thiết kế được phê duyệt là hơn 75 ha, diện tích đã trồng hơn 76 ha, nhưng đến nay chỉ còn 17,34 ha có cây trồng sinh trưởng phát triển ổn định, còn lại gần 58 ha không có cây trồng; DA nhà máy thủy điện Hương Điền (Công ty CP Thủy điện Hương Điền), diện tích được thiết kế phê duyệt là hơn 57 ha, diện tích đã trồng 60 ha, diện tích có cây trồng chỉ 4,51 ha. Mật độ hiện còn từ 340-1.800 cây/ha, tỷ lệ sống từ 10-54%. Trong đó, không có diện tích nào đạt tiêu chí rừng trồng.
Sẽ truy thu tiền trồng rừng
Ông Chu Văn Thành, Trưởng phòng Kỹ thuật Công ty CP Thủy điện Bình Điền cho biết, tổng diện tích công ty phải thực hiện trồng rừng thay thế là gần 321 ha. Trong đó, diện tích hơn 134 ha đơn vị đã tổ chức thực hiện theo hồ sơ thiết kế và dự toán được phê duyệt; còn lại diện tích hơn 186 ha đã nộp tiền trồng rừng thay thế vào Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng của tỉnh để tổ chức trồng rừng thay thế với số tiền hơn 13,8 tỷ đồng.
Ngay sau khi được phê duyệt hồ sơ thiết kế kỹ thuật và dự toán đầu tư trồng rừng thay thế khi chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, công ty đã tiến hành ký kết các hợp đồng mua cây giống, phân bón, thuê nhân công bắt đầu tiến hành công tác trồng bù rừng thay thế và trồng hoàn thành diện tích hơn 134 ha.
Vào tháng 6/2018 các đoàn chức năng lên kiểm tra, khảo sát và đã đánh giá đơn vị hoàn thành trồng bù rừng thay thế và tỷ lệ sống, sinh trưởng tốt trên 80%. Tuy nhiên, vào tháng 4/2021, đoàn kiểm tra liên ngành đi kiểm tra công tác trồng bù rừng tại các thủy điện, xác nhận phần diện tích có cây còn sống đạt 17,3 ha (chưa nghiệm thu) và đơn vị cung cấp đầy đủ hồ sơ pháp lý về việc đã hoàn thành công tác trồng bù rừng trong năm 2018.
Theo ông Thành, nguyên nhân dẫn đến diện tích rừng trồng còn ít so với phần diện tích rừng đã được trồng ban đầu là do trâu bò phá hoại và mùa mưa lũ lịch sử, lũ chồng lũ năm 2020, mực nước ngập sâu, kéo dài, lưu lượng nước về rất lớn cùng với việc công ty tiến hành xả lũ theo lệnh điều tiết của Ban chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh tạo sự thay đổi lớn về dòng chảy, sóng mạnh vào ven bờ… gây thiệt hại về cây trồng, tạo chia cắt giữa các khu vực trồng từ trước đã liền vùng. Công ty đề nghị các cơ quan chức năng, sở ban ngành tạo điều kiện cho đơn vị được tiếp tục tra dặm, chăm sóc quản lý bảo vệ đến hết thời gian thiết kế cơ bản.
Theo Sở NN&PTNT, trên cơ sở kiểm tra, đánh giá, những diện tích trồng rừng thay thế tại 3 DA thủy diện Bình Điền, Hương Điền, A Lưới, đơn vị này đã đề xuất UBND tỉnh, đối với diện tích 21 ha (gồm 8 ha đạt tiêu chỉ rừng trồng và 13 ha có khả năng đạt tiêu chỉ rừng trồng) được tiếp tục tra dặm, chăm sóc, bảo vệ đến hết thời thời gian kiến thiết cơ bản. Sau thời gian đó, các chủ đầu tư lập hồ sơ đề nghị nghiệm thu hoàn thành trồng rừng theo quy định.
Đối với 4,34 ha không đảm bảo tiêu chí rừng trồng và gần 242 ha không có cây, đề nghị UBND tỉnh xem xét, truy thu tiền trồng rừng thay thế đối với diện tích này để tổ chức trồng rừng theo Thông báo số 185/TB- UBND ngày 29/6/2016 của UBND tỉnh. Đơn giá nộp tiền trồng rừng thay thế là 79,5 triệu đồng/ha theo Quyết định số 977/QĐ-UBND ngày 15/4/2020 của UBND tỉnh. Thực hiện chuyển toàn bộ diện tích đạt tiêu chí rừng trồng và có khả năng đạt tiêu chí rừng trồng từ quy hoạch đất năng lượng sang đất rừng phòng hộ để quản lý sử dụng theo quy định.
Ngoài ra, kết quả kiểm tra thực tế, đánh giá rừng trồng tại khu vực vùng bán ngập cho thấy, những diện tích đất có cao trình 53-58m tại thủy điện Hương Điền; từ 83-86m tại thủy điện Bình Điền và toàn bộ diện tích tại thủy điện A Lưới phù hợp để phát triển rừng phòng hộ, góp phần tăng độ che phủ rừng, chống xói lở. Do đó, đề nghị UBND tỉnh xem xét chuyển diện tích đất các khu vực này từ quy hoạch đất năng lượng sang đất rừng phòng hộ, khi thực hiện quy hoạch đất lâm nghiệp trong thời gian tới.
Bài, ảnh: Hà Nguyên