“Phủ sóng” nước sạch nông thôn

Thi công tuyến ống thuộc dự án ADB

Từ miền núi

Đầu tháng 10, người dân 2 xã vùng cao Thượng Nhật, Hương Hữu (huyện Nam Đông) đã đón dòng nước sạch. Theo anh anh Kiên Văn Thuận, thôn 1, xã Hương Hữu, gia đình chỉ đóng hơn 200 ngàn đồng để đảm bảo cố định đồng hồ đúng quy trình kỹ thuật, các chi phí còn lại đều được Công ty CP cấp nước Thừa Thiên Huế (HueWACO) hỗ trợ nên gia đình cũng không lo lắng gì nhiều. Vui nhất là nguồn nước sạch về tận nhà, từ nay không phải vất vả hàng ngày đi gánh nước về sử dụng.

450 gia đình 2 xã Thượng Nhật, Hương Hữu đã có nước sạch sử dụng. HueWACO cũng đang tiếp tục khảo sát lắp đặt cho 200 hộ.

Thời điểm đầu những năm 2000, tỉnh chủ trương tập trung nguồn vốn Chương trình Mục tiêu quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn (CTMTQG) nối mạng nước máy đô thị về nông thôn. Lúc bấy giờ, toàn tỉnh chỉ có 45.467 hộ sử dụng nước sạch, chiếm 35% dân số toàn tỉnh, chủ yếu cấp nước đô thị. Nhờ lồng ghép vốn CTMTQG (35%) với vốn đầu tư của HueWACO (35%) và Nhân dân đóng góp 30% (chủ yếu là công đào và lấp đất các tuyến ống); hỗ trợ 400.000 đồng/hộ đầu tư các tuyến ống cấp nước vào các kiệt, xóm; lắp đặt nước miễn phí theo Nghị định 117 (2009)... tỷ lệ cấp nước nông thôn dần được cải thiện.

Theo ông Trương Công Nam, Chủ tịch HĐQT HueWACO, trong giai đoạn nền kinh tế còn nhiều khó khăn, HueWACO sử dụng vốn tự có để nâng cấp, cải tạo nhà máy cũ và chào thầu lãi suất cạnh tranh vay ngân hàng thương mại gần 183 tỷ đồng để xây dựng các nhà máy mới như Đơn nguyên 2- Quảng Tế 2 (2009), Nam Đông (2009), Lộc An (2012), Lộc Trì (2012), Điền Môn (2013), Phong Thu (2014), Hương Phong (2014) và tại các xã miền núi như Đông Sơn (2012), Hồng Thủy (2013), Xuân Lộc… Trong đó, thi công nối mạng xã Hồng Thái, Hương Nguyên (A Lưới), hệ thống cấp nước (HTCN) sạch 5 xã vùng dưới huyện Nam Đông… Đến nay, tỷ lệ cấp nước sạch, an toàn toàn tỉnh đạt 91% với trên 1 triệu dân, 86% dân số khu vực nông thôn với 10.000 hộ nghèo, cận nghèo, dân tộc thiểu số được tiếp cận nước sạch.

Thi công tuyến ống về nông thôn

Đến đầm phá

Nhằm đảm bảo mục tiêu cấp nước sạch cho trên 90% dân số vào năm 2020 theo Nghị quyết Đại hội tỉnh Đảng bộ lần thứ XV đề ra, HueWACO triển khai thực hiện dự án (DA) nâng cấp mở rộng hệ thống cấp nước toàn tỉnh không phân biệt đô thị và nông thôn từ nguồn vốn vay Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB). Trong đó, 364 tỷ đồng đầu tư về khu vực nông thôn, chiếm 48% giá trị của DA, 130 tỷ đồng (30%) đầu tư cho khu vực khó khăn, các xã bãi ngang ven biển, đầm phá và miền núi như Quảng Ngạn, Vinh Giang, Vinh Xuân, Vinh Hiền, Vinh Thanh, Phú Diên…

DA đã đưa vào sử dụng 700 km (100%), áp lực nước trên toàn mạng tăng thêm từ 1,8-2,4 bar, trên 225.000 đấu nối, tương đương 900 ngàn dân (86% toàn tỉnh) được hưởng lợi, lắp đặt mới 19.543 hộ.

Theo quy hoạch, toàn tỉnh có 8 vùng cấp nước, nhưng khi thực hiện DA, ADB chỉ cho vay đầu tư 5 vùng, 3 vùng còn lại là Nam Đông, A Lưới, Chân Mây do hiệu quả kinh tế thấp nên không được vay vốn ADB.

Thi công bồn lọc tại Hương Hữu và Thượng Nhật

Theo tính toán của HueWACO, đầu tư cho 3 khu vực này, suất đầu tư rất cao do địa hình hiểm trở, mật độ dân cư thưa thớt nên rất khó khăn trong công tác cấp nước. Tính trung bình suất đầu tư vùng nông thôn gấp 3 lần so với đô thị (25 triệu đồng/hộ đối với đầu tư nhà máy xử lý nước; suất đầu tư 10,2 triệu đồng/m3/ngày đêm gấp 2,5 lần so với suất đầu tư theo quyết định của Bộ Xây dựng là 4 triệu đồng/m3/ngày đêm), thậm chí có nơi cao gấp 20 lần, giá thành cao gấp 2 lần so với đô thị. Trong khi, lượng nước tiêu thụ chỉ bằng 1/4 so với đô thị, giá bán thấp bằng 78% giá thành, gần 1.000 hộ nghèo, cận nghèo cũng được giảm giá nước từ 15-20% và nhiều hỗ trợ khác. HueWACO đang triển khai cơ chế bù chéo giá nước đối với các vùng (dự kiến năm 2020 là gần 84 tỷ đồng).

HueWACO đề xuất UBND tỉnh đưa các DA cấp nước của 3 vùng này vào chương trình đầu tư công trung hạn giai đoạn 2017- 2020 và 2021-2025, sử dụng 205 tỷ đồng nguồn khấu hao tài sản nhận nợ, thuê tài sản và nguồn cổ tức vốn nhà nước tại Công ty cổ phần mà HueWACO nộp ngân sách. Riêng trong năm 2020 đầu tư xây dựng Nhà máy nước Thượng Long công suất 2.000 m³/ngày đêm và lắp đặt mạng lưới cấp nước sạch D50-D225 HDPE dài 43,6km và 2.400 đồng hồ nước cho các xã Thượng Long, Thượng Quảng, Hương Xuân với tổng mức đầu tư 50,8 tỷ đồng, bằng nguồn vốn ngân sách tỉnh và vốn đối ứng của HueWACO là 7,3 tỷ đồng.

Trong khi chờ DA Nhà máy Thượng Long đi vào vận hành, chủ động cấp nước cho các xã vùng cao, HueWACO chủ động đề nghị UBND huyện Nam Đông bàn giao và nâng cấp HTCN nông thôn tại Hương Hữu, Thượng Nhật. Từ đây, HueWACO đầu tư lắp đặt tạm thời 2 trạm xử lý nước cơ động sử dụng lọc áp lực 2 cấp và đấu nối hệ thống đường ống cấp nước cho 2 xã Hương Hữu, Thượng Nhật.

Ông Trương Công Nam thông tin, theo kế hoạch thực hiện các DA thuộc nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021- 2025, để đồng bộ với quy hoạch cấp nước toàn tỉnh, HueWACO sẽ nâng cấp mở rộng HTCN thị trấn A Lưới và các xã phụ cận; tại các địa phương thuộc Phong Điền, Quảng Điền, Hương Trà, Phú Lộc… với tổng kinh phí dự kiến gần 100 tỷ đồng.

Với hệ thống cấp nước hiện có với 4.850km đường ống chính từ DN50-DN1200, cùng với xây dựng Nhà máy xử lý nước sạch Vạn Niên 120.000m3/ngày đêm (giai đoạn 1: 60.000m3/ngày đêm) và các DA cấp nước đầu tư công trung hạn khi hoàn thành sẽ giúp Thừa Thiên Huế có hạ tầng kỹ thuật cấp nước đồng bộ, hoàn chỉnh, đảm bảo an ninh nước, cấp nước an toàn cho gần 100% dân số toàn tỉnh vào năm 2025 theo Nghị quyết 54 của Bộ Chính trị.

Bài, ảnh: Hoàng Loan