Đào tạo nghề may công nghiệp cho lao động A Lưới. Ảnh: MINH HIỀN

Giảm nghèo chưa đồng đều

Số liệu tổng điều tra hộ nghèo, hộ cận nghèo cuối năm 2015 theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều, toàn tỉnh có 13.225 hộ đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó có 5.137 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 38,84% và 771 hộ cận nghèo, chiếm tỷ lệ 5,83%.

Qua gần 5 năm thực hiện chương trình giảm nghèo, đến đầu năm 2020, toàn tỉnh có 14.280 hộ dân tộc thiểu số, trong đó có 2.826 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 19,79% và 2.342 hộ cận nghèo, chiếm tỷ lệ 16,4%.

Bình quân, tỷ lệ hộ nghèo ở các xã đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc nhiều xã vẫn còn rất cao, có địa phương trên 35%. Đơn cử như một số xã của huyện A Lưới: Đông Sơn có tỷ lệ hộ nghèo 36,69%, Hồng Vân 37,21%, Hồng Trung 37,88%...

Theo đánh giá của Sở LĐTB&XH, từ trước đến nay, tỉnh đã "ưu tiên" đầu tư nhiều nguồn lực vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhưng hiệu quả mang lại chưa cao, chưa bền vững, một bộ phận khá lớn đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn nghèo. Một bộ phận khác tuy đã thoát nghèo, nhưng chỉ chuyển sang hộ cận nghèo hoặc tiềm ẩn nguy cơ tái nghèo cao và hầu hết bà con dân tộc thiểu số vẫn nặng tâm lý trông chờ ỷ lại sự bao cấp của Nhà nước.

Ông Đặng Hữu Phúc, TUV, Giám đốc Sở LĐTB&XH thăm, tặng quà hộ nghèo ở huyện A Lưới

Sau gần 5 năm (từ 2016 - 2020) thực hiện chương trình giảm nghèo và các chính sách phát triển kinh tế-xã hội, tổng số hộ nghèo và cận nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số chỉ giảm số tuyệt đối là 740 hộ. Trong khi, tổng số hộ nghèo, cận nghèo giảm tuyệt đối trên địa bàn toàn tỉnh qua gần 5 năm là 10.788 hộ. Giai đoạn này, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm từ 8,36% xuống còn 4,17% vào cuối năm 2019 và dự kiến giảm còn dưới 4% vào cuối năm 2020.

Thành quả này được ghi nhận khi vừa qua, Thừa Thiên Huế được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba vì đã có thành tích xuất sắc trong công tác giảm nghèo và phong trào thi đua "Chung tay vì người nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau".

Thay đổi cách nghĩ và cách làm

Ông Phan Xuân Sang, Phó Chánh Văn phòng Giảm nghèo tỉnh cho hay, quá trình theo dõi, giám sát thực tế ở các địa phương từ miền núi đến đồng bằng, kể cả khu vực thành thị trên địa bàn tỉnh cho thấy, hầu như báo cáo đánh giá của các địa phương cấp xã, huyện đều có một trong những nguyên nhân, hạn chế là một bộ phận người nghèo còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại, chưa nỗ lực vươn lên thoát nghèo.

Theo số liệu điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo cuối năm 2019, toàn tỉnh có 12.901 hộ nghèo, trong đó có 4.093 hộ nghèo thuộc chính sách bảo trợ xã hội, đây là những hộ nghèo có người khuyết tật, trẻ mồ côi, người già neo đơn... thiếu sức lao động nên khó thoát nghèo, chiếm 40,48% so với tổng số hộ nghèo. Nhưng cũng có đến 59,52% là hộ nghèo có thành viên trong gia đình còn nằm trong độ tuổi lao động, nhưng vẫn thuộc diện hộ nghèo. Theo ông Sang, cần "sự thay đổi mạnh mẽ từ suy nghĩ và cách làm", mà trước hết, phải có sự thay đổi từ suy nghĩ, tư tưởng muốn nghèo để thụ hưởng chính sách.

Hướng dẫn cách làm ăn, chi tiêu và đầu tư hỗ trợ đúng mục đích, trọng tâm giúp đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo bền vững

Việc trước tiên, thay vì theo hình thức tuyên truyền chung chung như trước đây, cán bộ làm công tác tuyên truyền, vận động cần tổ chức cho các hộ dân tộc thiểu số đến tận nơi những hộ đồng bào dân tộc thiểu số biết cách làm ăn, chi tiêu tiết kiệm trong sinh hoạt, không lãng phí trong ma chay, cưới hỏi, nên có cuộc sống sung túc, ổn định để tận mắt tham quan, học hỏi kinh nghiệm theo phương châm "nhìn tận mắt, nghe tận tai". Mặt khác, trong tuyên truyền, vận động phải tranh thủ tối đa sự ủng hộ của các già làng, trưởng bản, những người có uy tín trong cộng đồng đồng bào dân tộc thiểu số, từ đó, bà con sẽ từng bước thay đổi nhận thức, xóa bỏ dần những tập tục lạc hậu, tiếp thu những cái tốt, khoa học, tiến bộ từ chính cộng đồng của mình.

Trong đầu tư phát triển sản xuất, thay vì đầu tư dàn trải, cào bằng như trước đây, cần khảo sát tình hình thực tế của từng vùng, từng địa phương, từng hộ đồng bào thuộc diện nghèo, xem bà con cần gì để có hướng đầu tư phù hợp theo phương thức cái gì cần thiết cho phát triển sản xuất, cuộc sống thì ưu tiên đầu tư trước, chưa cần thiết chưa đầu tư, không cần thiết kiên quyết không đầu tư.

Những hộ có kinh nghiệm sản xuất, có quyết tâm thoát nghèo, địa phương nên đầu tư trở thành mô hình sản xuất, chăn nuôi điểm, để tổ chức cho các hộ khác tham quan học hỏi kinh nghiệm, nhân rộng mô hình giảm nghèo có hiệu quả.

Đối với thanh niên, người trong độ tuổi lao động cần được tuyên truyền, tư vấn học nghề không chỉ theo nhu cầu xã hội mà phải phù hợp với khả năng, điều kiện của người lao động, dễ có được công việc cho thu nhập ổn định.

Bài, ảnh: XUÂN NGUYÊN