Một vị tướng vì dân phải đi gấp, một chủ tịch huyện gác lại việc nhà hướng về người bị nạn, một phóng viên nóng lòng muốn ghi lại hình ảnh cứu người từ hiện trường. Vì dân, họ đã không chùn bước. Đồng đội, đồng chí của họ mang theo tinh thần ấy vượt gian nan, tiếp tục thực hiện nhiệm vụ còn dang dở...

0h sáng 13/10/2020, 13 cán bộ, chiến sĩ tham gia đoàn cứu nạn hy sinh sau vụ lở núi kinh hoàng. Trạm kiểm lâm sông Bồ thuộc tiểu khu 67 bị vùi lấp hoàn toàn.

Trước đó, nhận được tin 17 công nhân công trình Thủy điện Rào Trăng mất liên lạc trong bão, lũ, đoàn công tác gồm 21 cán bộ, chiến sĩ lập tức lên đường.

Trạm kiểm lâm 67 trước và sau sạt lở

Thượng tá Ngô Nam Cường, Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự Thừa Thiên Huế-một trong tám người thoát nạn trở về quay lại trạm 67, nén đau thương tìm kiềm đồng chí, đồng đội. Anh bàng hoàng khi chứng kiến 2 triệu mét khối bùn đất lượng bùn cao 3-5m, có nơi lên tới 7m bao phủ toàn bộ khu vực nơi đoàn từng đi qua và dừng chân. “Đoàn công tác có nhiều người giàu kinh nghiệm, đã được trui rèn qua thực tiễn. Trách nhiệm áo Đảng mang, lòng dân gọi thúc giục mọi người tiếp cận hiện trường càng sớm càng tốt dù biết rất hiểm nguy”, vị chỉ huy trưởng ngoài 40 tuổi nói.

Hình ảnh đoàn công tác gồm 21 người theo đường 71 tìm cách tiếp cận Thủy điện Rào Trăng 3. (Ảnh cắt từ clip nguồn Chính phủ)

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế - Nguyễn Thanh Bình nhớ lại: Chiều 12/10, khi đoàn công tác đến khu vực khe Cát, thì mưa rất lớn. Nước ngập sâu, các phương tiện phải để lại nhưng tất cả vẫn kiên quyết lội bộ, tiếp cận hiện trường.

Tối, sau khi cắt cử một số trinh sát dò đường nắm tình hình, mọi người quyết định dừng lại ở Trạm bảo vệ quản lý rừng Tiểu khu 67 - một điểm rất an toàn mà lâu nay cán bộ kiểm lâm đã ở, địa hình rất chắc. Tìm được một ít gạo ở trạm, anh em nấu cơm, mỗi người ăn một chén với nước mắm còn sót lại rồi đi nghỉ.

Giây phút quây quần bên nhau hong khô áo quần, sưởi ấm khuya 12/10 của đoàn công tác trước khi sạt lở xảy ra. (Ảnh cắt từ clip nguồn Chính phủ)

Rạng sáng 13/10/2020, lúc mọi người đang ngủ thì bất ngờ vang lên những tiếng nổ lớn kèm núi lở, đất đá đổ sập xuống. 8 người ở căn phòng bên may mắn chạy ra ngoài, thoát nạn. Nhưng 13 đồng chí, đồng đội của họ thì đã bị vùi lấp dưới đống đất đá.

Trong tâm trí Thượng tá Ngô Nam Cường, vẫn nguyên vẹn giây phút trước khi tai nạn kinh hoàng xảy ra. Trước đó, giữa đêm khuya, trong Trạm Kiểm lâm 67, 21 cán bộ, chiến sĩ quây quần bên bếp lửa. Thiếu tướng Nguyễn Văn Man động viên anh em: “Việc thì gấp, vì nhiệm vụ, vì Nhân dân chúng ta phải làm”. Không ngờ, đó là những lời nói cuối cùng của vị chỉ huy đã từng “nằm gai nếm mật’’ trên nhiều trận địa. Cùng 12 đồng chí, đồng đội, ông hy sinh khi đang ấp ủ kế hoạch giải cứu công nhân mắc kẹt ở Thủy điện Rào Trăng 3.

Ngày 13/10, từ Hà Nội, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng trực tiếp cùng Quân khu IV, lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế triển khai ngay công tác tìm kiếm cứu nạn.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng và Phó Bí thư Tỉnh ủy - Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế dặn dò lực lượng làm nhiệm vụ tìm kiếm trước khi vào Trạm kiểm lâm 67

Ngàn người, trăm phương tiện được huy động tìm kiếm trên toàn khu vực 7,5 ha đất bùn cây cối.... Dốc toàn lực, tranh thủ thời tiết để có thể tiếp cận hiện trường, tìm kiếm nạn nhân và thông tuyến vào Thủy điện Rào Trăng 3.

Khối lượng bùn đất san bằng khu vực trạm kiểm lâm 67 khiến công việc tìm kiếm rất khó khăn

Thượng úy Lê Đình Tịnh, người có mặt trong cuộc hành quân tìm kiếm kể: “Tuyến đường bộ độc đạo vào Rào Trăng bùn đất mềm nhũn, nếu không cẩn thận có người bị sa lầy, bùn chôn đến thắt lưng. Nhiều điểm sạt lở “ngoạm” hết lối đi. Đường rất dốc và trơn, nước chảy xiết, rất nguy hiểm. Anh em phải bấm chân bật cả máu”.

“Mới chỉ hôm qua, các anh ấy trong lúc hành quân đã cố định dây để vượt qua các đập tràn. Khi nắm chặt sợi dây để qua đập, chúng tôi cảm giác như còn hơi ấm của các anh”, Thượng úy Lê Đình Tịnh nghẹn ngào.

Nửa quả núi đổ ào kéo theo lũ bùn, lũ ống biến toàn bộ tiểu khu 67 thành bình địa. Lực lượng tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn phải dùng máy múc di chuyển những tảng đá lớn. Tổ trinh sát mang theo từng nắm cơm, chia nhau đi dọc khe suối, lên đồi, vào rừng với hy vọng đồng đội mình thoát hiểm, kẹt lại đâu đó. Nhưng hai ngày trôi qua, không có dấu hiệu nào của sự sống. “Có ai còn không? Có ai còn không…”? Đáp lại tiếng hú gọi của đồng đội, chỉ có gió ngàn ào ạt tuôn trong mưa… Xem clip giây phút đầu tiên tiếp cận hiện trường đăng tải trên các trang mạng xã hội, có người đã cảm thán: “Đồng đội gọi, đất nghiêng bùn lở. Nước mắt tìm nhau trào vào nhịp thở. Có linh thiêng các anh hãy vọng về”…

Sau khi phát hiện vết máu, công việc tìm kiếm chuyển sang làm hoàn toàn bằng thủ công. Ai cũng khẽ khàng,sợ làm đau đồng đội thêm lần nữa

Suốt mấy ngày liên tục, Thiếu tướng Nguyễn Đức Hóa, Phó chính ủy Quân khu 4; Trung tướng Nguyễn Doãn Anh, Tư lệnh Quân khu 4 và Thiếu tướng Hà Thọ Bình, Phó tư lệnh, Tham mưu trưởng bám sát hiện trường không rời. Có lúc, họ mất tiếng, khản giọng vì phải liên tục điều hành giữa một khu vực rộng lớn, chỉ huy cả ngàn con người và điều phối cả trăm phương tiện giữa tiết trời mưa lạnh.

10 giờ 45 phút ngày 15/10. Cả ngàn người ở hiện trường nín lặng khi phát hiện vết máu lẫn trong màu bùn. Công việc tìm kiếm lúc này được chuyển sang hoàn toàn bằng tay. Bàn tay của đồng đội rớm máu gượng nhẹ, gỡ từng lớp đất đá; hơi thở của họ như hòa vào từng động tác thật khẽ nhưng cũng thật nhanh, chỉ mong tìm ra các anh.

Khi phần thi thể đầu tiên còn nguyên màu quân phục lộ ra dưới lớp bùn non, dù cố nén nhưng những giọt nước mắt của người lính đã rơi. “Vậy là các anh đã hy sinh thật rồi! Không ai bảo ai, chúng tôi gỡ mũ, cúi đầu trong nghẹn ngào”- Đại úy Nguyễn Văn Thắng hồi tưởng.

Những thi thể đầu tiên của các cán bộ chiến sĩ hy sinh khi làm nhiệm vụ tại Thủy điện Rào Trăng 3 được đưa ra khỏi hiện trường

19 giờ 26 phút ngày 15/10, toàn bộ thi thể 13 cán bộ, sĩ quan hy sinh được đưa ra khỏi hiện trường về với đồng đội, người thân.

"13 trái tim không còn đập" ! Còn nhớ trên bản tin truyền hình Báo Quân đội Nhân dân – tờ báo hiếm hoi được phép tác nghiệp tại khu vực này, nữ phóng viên Phan Thanh Hà bật khóc một lúc khi dẫn tại hiện trường: “Từ nay, những bữa cơm của các gia đình liệt sĩ sẽ thiếu 13 cái bát, 13 đôi đũa… Chỉ câu nói ấy thôi, triệu triệu người dõi theo về sự cố Thủy điện Rào Trăng 3 cảm thấy nhói lòng”.

Lễ tang 13 liệt sĩ hy sinh quên mình trong lúc làm nhiệm vụ tại Thủy Điện Rào Trăng 3 được cử hành trong sự hướng vọng của đồng bào cả nước. Thủ tướng Chính phủ đã quyết định truy tặng bằng "Tổ quốc ghi công" cho 13 liệt sĩ hi sinh khi đang tìm kiếm cứu nạn ở Thủy điện Rào Trăng 3 và thêm nhiều danh hiệu cao quý khác. UBND Tỉnh Thừa Thiên Huế đã truy tặng Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh cho 13 cán bộ hy sinh.

Bộ Tổng tham mưu; Bộ Tư lệnh Quân khu 4; Tỉnh ủy, HĐND, UBND, UBMTTQ Việt Nam tỉnh Thừa Thiên Huế cùng gia quyến các liệt sĩ tổ chức trọng thể Lễ truy điệu và tiễn đưa các anh về nơi an nghỉ

Hòa trong đoàn người đến viếng, hai vợ chồng chị Mỹ Hiệp là cựu quân nhân ở TP. Huế mắt đỏ hoe. Chị Hiệp bảo: “Đây là nỗi mất mát chung của người dân Huế. Dẫu biết rằng binh nghiệp mang trong tim là Tổ quốc, gánh trên vai là đồng bào nhưng sao lúc này vẫn thấy chua xót vô cùng. Chúng tôi muốn thắp nén tâm nhang tri ân các anh”!

Chia buồn với người thân các liệt sĩ

Trên mạng xã hội thời điểm ấy, hàng loạt "avatar" - biểu tượng 13 liệt sĩ hy sinh khi cứu hộ cứu nạn khu vực Thủy điện Rào Trăng 3 được thay đổi. Nhiều bài thơ cảm động cũng được chia sẻ đến cộng đồng với lòng tiếc thương vô hạn: “Qua ngày chinh chiến/ Hoà bình bốn phương/ Thương anh ngã xuống/ Núi đồi quê hương/ Dang tay đất mẹ/ Đón anh vào lòng”…

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng viết sổ tang chia sẻ nỗi mất mát với gia đình các liệt sĩ

Tiếp nối nhiệm vụ còn dang dở của 13 liệt sĩ, công tác cứu hộ cứu nạn ở Thủy điện Rào Trăng 3 bằng đường thủy, đường bộ diễn ra liên tục 40 ngày sau đó. Lực lượng công an hợp sức cùng lực lượng quân đội tổ chức tìm kiếm liên tục, quy mô.

Đại úy Trần Trọng Bằng, Đội trưởng Đội công tác Chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ - Phòng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn cứu hộ Công an tỉnh là những người đầu tiên có mặt tại hiện trường. Để vào được lòng hồ những ngày mưa gió, đoàn phải đi thuyền trên mặt hồ thủy điện Hương Điền trong tình trạng cây, gỗ theo lũ cuốn vun vút về hạ lưu; sau đó khiêng thuyền, vượt đường bộ từ Thủy điện Rào Trăng 4 vào Thủy điện Rào Trăng 3.

Huy động nhân lực, phương tiện tìm người bị nạn

Đại úy Bằng nhớ lại: “Hơn 20 ngày đầu, thời tiết diễn biến phức tạp, bùn đất sạt lở bao phủ nhiều điểm, có nơi dày khoảng 0,5m khiến việc tìm kiếm rất khó khăn. Mỗi bước đi đều phải cân nhắc để đảm bảo an toàn tính mạng và phương tiện vì sạt lở đất có thể xảy ra bất cứ lúc nào”. Ít ai biết vì nhiệm vụ, anh chỉ thu xếp trở về nhà trước 10 tiếng đồng hồ chuẩn bị cho hôn lễ diễn ra sáng 24/10; hôm sau, lại quầy quả vào hiện trường.

Cũng với tinh thần nhiệm vụ trên hết, Trung tá Phan Thắng, Phó Chỉ huy trưởng, Tham mưu trưởng Bộ CHQS tỉnh – chỉ huy trực tiếp các lực lượng tìm kiếm ở Thủy điện Rào Trăng 3 làm việc không ngơi nghỉ. Ăn, nghỉ tại chỗ; chạy đua từng giờ, từng phút. Có thời điểm, buổi đêm cũng phải bay flying cam quan sát, theo dõi biến chuyển tình hình. Anh luôn động viên đồng đội: “Chúng ta đang thực hiện sứ mệnh của Đảng, của Quân đội, của Nhân dân. Mong anh em cùng nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ được giao”!

Phó Chủ tịch UBND tỉnh - Nguyễn Văn Phương, Trung tá Phan Thắng cùng các lực lượng tìm kiếm tranh thủ ăn trưa tại hiện trường

Flying cam, phương tiện cơ giới, chó nghiệp vụ… tất cả sức người sức của được huy động để rà từng thước đất tìm người mất tích, thậm chí “lật tung” cả dòng Rào Trăng khi phương án ngăn đập, nắn dòng, hút nước cũng được triển khai. Người nhà các công nhân mất tích được tạo điều kiện vào Thủy điện Rào Trăng 3 chứng kiến khối lượng đất đá sạt lở trên vùng đất rộng lớn không khỏi bàng hoàng.

Lãnh đạo tỉnh chia sẻ nỗi đau của gia đình các nạn nhân khi họ vào Thủy điện Rào Trăng 3 theo dõi hoạt động tìm kiếm

Ông Lê Văn Phùng, người Thanh Hóa, ba của một nạn nhân trải lòng sau những phút kìm nén cảm xúc: “Những ngày qua, nhìn các anh làm việc vất vả giữa đống đất đá tan hoang, mọi người rất cảm kích. Gia đình chúng tôi và các gia đình khác vào đây đều gửi trọn niềm tin ở các lực lượng, mong sớm tìm được các cháu"...

Đến thời điểm này, việc tìm kiếm người mất tích giai đoạn 3 đã kết thúc sau khi nắn dòng Rào Trăng, ngăn nguồn nước; lực lượng chức năng tính toán phương án chuyển sang tìm kiếm giai đoạn thứ 4 khi thời tiết thuận lợi.