Mới đây, Hội đồng tiền lương Quốc gia đã chốt mức tăng lương tối thiểu vùng năm 2018 là 6,5% so với năm 2017. Điều này đồng nghĩa với việc lương tối thiểu của người lao động sẽ tăng từ 180.000-230.000 đồng/tháng tùy theo từng khu vực.

Thông tin với báo giới về vấn đề này, TS Chang Hee Lee, Giám đốc Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) Việt Nam cho biết việc đưa ra mức tăng lương tối thiểu vùng là quyết định chung của Chính Phủ, người sử dụng lao động, Công đoàn thông qua Hội đồng tiền lương quốc gia, ILO hoàn toàn tôn trọng quyết định này.

Người lao động sẽ được tăng thêm từ 180.000-230.000 đồng/tháng tùy theo từng vùng. Ảnh minh họa

Quan điểm về mức tăng 6,5% như người lao động và phía Công đoàn cho rằng không đủ để đảm bảo mức sống tối thiểu. Ngược lại, phía doanh nghiệp, đặc biệt trong các ngành xuất khẩu, lại lo ngại sức cạnh tranh của họ bị ảnh hưởng nếu lương tối thiểu tiếp tục tăng là điều dễ thấy tại các quốc gia có hội nhập thương mại toàn cầu.

Theo số liệu của Chính phủ, GDP (tổng sản phẩm quốc nội) của Việt Nam tăng 6,2% và CPI (chỉ số giá tiêu dùng) tăng 4,74% trong năm 2016. Năm nay, dự kiến tăng trưởng GDP sẽ ở mức 6,5% và CPI tăng 4%.

Lương tối thiểu có thể có tác động khác nhau lên các nhóm người sử dụng lao động và người lao động khác nhau. Doanh nghiệp ở đáy của chuỗi cung ứng toàn cầu có thể cảm thấy lợi thế cạnh tranh về giá của họ phải chịu nhiều sức ép vì lương và lương tối thiểu liên tục tăng trong những năm gần đây.

“Tuy nhiên mặt khác, việc tăng lương tối thiểu cũng sẽ tác động tích cực đến tăng cầu nội địa. Lương tối thiểu không chỉ ảnh hưởng đến người lao động có mức lương sát mức sàn, mà còn tác động đến cả những người nhận lương cao hơn thông qua việc điều chỉnh bậc lương trong doanh nghiệp. Điều đó có nghĩa là lương tối thiểu tăng có thể giúp cải thiện thu nhập của đa số người lao động, từ đó tăng tiêu thụ nội địa và đóng góp vào một mức tăng trưởng GDP cao hơn. Bởi vậy, khi điều chỉnh lương tối thiểu, chúng ta cần nhìn vào nhiều tác động khác nhau mà sự thay đổi này có thể dẫn tới ở các ngành khác nhau, các doanh nghiệp có năng suất thấp cũng như cao, và toàn bộ nền kinh tế”, ông Chang Hee Lee phân tích.

Nhìn nhận về quan điểm lương tối thiểu vùng phải đảm bảo mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình như phía Công đoàn đã đưa ra, Tổng giám đốc ILO cho rằng: “Mức sống tối thiểu là một khái niệm mang tính tương đối cả về mặt thời gian cũng như tùy theo quốc gia. Chẳng hạn, khi nền kinh tế phát triển hơn, danh sách nhu cầu tiêu thụ của con người cũng dài ra. 20 năm trước đây, nếu chúng ta có 3 bữa cơm mỗi ngày và mua được 1 chiếc xe đạp, thế có lẽ đã là đủ. Nhưng trong bối cảnh hiện nay, chỉ những thứ này không còn là đủ nữa.

Theo Công ước về Xác lập Tiền lương tối thiểu của ILO, nhu cầu của người lao động và gia đình họ cần phải được tính đến khi xác lập tiền lương tối thiểu. Đồng thời, Công ước cũng khuyến khích xem xét các yếu tố kinh tế, trong đó có thể bao gồm sức cạnh tranh và ổn định về giá.

Mục đích bao trùm của chính sách tiền lương tối thiểu là nhằm bảo vệ người lao động không bị trả mức lương quá thấp. Nhưng khi được sử dụng một cách hợp lý và kết hợp với các công cụ chính sách khác, lương tối thiểu có thể có những tác động tích cực, giúp giảm chênh lệch tiền lương và tăng bình đẳng giới”.

Để lương tối thiểu có hiệu quả trong việc xác lập mức sàn bảo vệ người lao động ở dưới đáy của thang lương trong khi vẫn đảm bảo môi trường kinh doanh để phát triển doanh nghiệp bền vững, đại diện ILO gợi ý Việt Nam nên xem xét đến việc xác lập lương tối thiểu dựa trên bằng chứng về tình hình kinh tế và thị trường lao động. Để làm được điều này, Việt Nam cần phát triển hệ thống thông tin thị trường lao động tốt hơn.

Ngoài ra, ông Chang Hee Lee cũng cho rằng trên lý thuyết, lương tối thiểu tác động tới những người lao động ở dưới đáy của thang lương trong thị trường lao động, nhưng hiện tại, nhiều lao động không có kỹ năng hoặc kỹ năng thấp ngay cả ở các doanh nghiệp lớn trong ngành công nghệ cao cũng chỉ nhận mức lương tối thiểu hoặc nhỉnh hơn lương tối thiểu một chút. Để bù lại mức lương thấp, họ phải làm thêm giờ, thường với thời gian vượt quá pháp luật cho phép.

“Thành quả kinh tế của doanh nghiệp, bao gồm các doanh nghiệp FDI lớn trong ngành điện tử, cần phải được chia sẻ công bằng hơn. Có thể đạt được mục tiêu này thông qua thương lượng tập thể hiệu quả. Và thương lượng tập thể hiệu quả cần có tổ chức của người lao động hiệu quả, có thể đại diện cho tiếng nói của người lao động và độc lập với người sử dụng lao động. Rất tiếc, hiện các nơi làm việc tại Việt Nam thường chưa làm được điều đó”, ông Chan Hee Lee nói.

Chuyên gia này khuyến nghị, nếu Việt Nam muốn đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững và toàn diện, trong đó người lao động có thể được hưởng một cách công bằng những thành tựu của tăng trưởng kinh tế, phát triển thị trường trong nước thông qua tăng cầu nội địa, Việt Nam cần cải thiện khả năng đại diện của công đoàn và thương lượng tập thể tại nơi làm việc.

Theo VOV