Khoan hãy bàn đến không gian tổ chức hay chương trình cụ thể của Ngày hội Áo dài và Lễ hội Ẩm thực. Tôi thích cái ý tưởng tổ chức song hành của 2 lễ hội này. Tiếng Việt ta có từ “ăn mặc”. Nghĩa của từ này chủ yếu là mặc, ăn mặc gọn gàng hay thích ăn mặc đẹp, và có từ đồng nghĩa là “ăn bận”. Thế nhưng, không phải vô cớ mà cha ông ta xưa và cả ta ngày nay vẫn cứ thế mà ăn mặc, ăn ngon (sang) mặc đẹp, đi liền và luôn gắn quyện vào nhau.

Việt Nam có khoảng 1.700 món ăn thì người Huế tự hào có tới 1.300 món, gồm cả món ăn dân gian, món ăn cung đình, món ăn chay và trong đó toàn cả món ăn ngon, mang những sắc thái riêng có của văn hóa Huế. Riêng mặc, không nhiều những sản phẩm đặc trưng, nhưng chỉ với chiếc áo dài thôi cũng đã quá đủ để người Huế tự hào.

Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, lịch sử ra đời của áo dài bắt nguồn từ năm 1744 sau khi lên ngôi ở Phú Xuân, chúa Nguyễn Phúc Khoát ban hành nhiều chính sách và đề cập đến sửa đổi y phục. Chiếc áo dài xứ Huế đã đi qua một chặng đường dài, từ chiếc áo dài xứ Bắc xưa xẻ giữa thân trước thành hai vạt không có khuy, đến chiếc áo dài Đàng Trong mà vạt được xẻ thành tà áo. Phụ nữ Huế xưa coi áo dài như một trang phục thường ngày và ai cũng có vài bộ cho riêng mình.

Trình diễn thời trang áo dài tại Ngày hội Áo dài và Lễ hội Ẩm thực Huế 2020. Ảnh: MC

Người Huế luôn biết cách gìn giữ và tôn vinh vẻ đẹp áo dài. Đã có rất nhiều lễ hội Áo dài được tổ chức trong những năm qua. Năm 2018, Chủ tịch UBND tỉnh Phan Ngọc Thọ vận động nữ cán bộ, giảng viên, giáo viên, học sinh, sinh viên mang trang phục áo dài truyền thống tối thiểu 2 đến 3 ngày trong tuần. Mới đây, nam công chức của Sở Văn hóa và Thể thao mặc áo dài vào thứ hai đầu mỗi tháng để “nhớ về trang phục truyền thống của dân tộc”.

Huế cũng đang hướng tới xây dựng để trở thành “kinh đô ẩm thực Việt”. Ẩm thực Huế chịu ảnh hưởng của những luồng văn hóa đến từ những cộng đồng dân cư khác nhau và những đặc thù xứ sở nên mang những sắc thái riêng, là một phần của văn hóa Huế. Các món ăn Huế chú trọng thưởng thức, không cốt để ăn no, bữa ăn hoặc bữa tiệc, cổ bàn được trình bày mỗi món một chút chứ không thịnh soạn, la liệt. Bản sắc ẩm thực Huế lan toả khắp cả nước với những món ăn đậm đà chất Huế.

Trở lại với Ngày hội Áo dài và Lễ hội Ẩm thực Huế 2020. Không gian lễ hội là đường đi bộ Nguyễn Đình Chiểu, đường Lê Lợi và cầu đi bộ gỗ lim, nơi có nhiều địa chỉ văn hóa - du lịch. Lễ hội Ẩm thực với khoảng 70 - 80 gian hàng, sẽ giới thiệu, quảng bá nét độc đáo của văn hóa ẩm thực Huế. Còn với Ngày hội Áo dài, là chuỗi hoạt động quảng diễn, trình diễn áo dài Huế và điểm nhấn là chương trình trình diễn áo dài Nhật Bình, áo dài ngũ thân.

Tôi chờ đợi chiếc cầu đi bộ gỗ lim trên sông Hương rực sáng sau bao ngày mưa gió trong Ngày hội Áo dài và Lễ hội Ẩm thực Huế 2020. Tôi nghĩ, đó là cách để người Huế có thể sống lại với hoài niệm và ký ức một thời ngẩn ngơ “Tôi về xứ Huế chiều mưa/Em ơi áo trắng bây giờ ở đâu (thơ Nguyễn Duy); qua đó, gìn giữ tôn vinh, lan tỏa những giá trị văn hóa của vùng đất.

ĐAN DUY