Chủ động biện pháp bảo vệ trong quan hệ tình dục đồng giới nam để phòng tránh HIV
Nam có quan hệ tình dục với nam hay MSM (tiếng Anh: Men who have sex with men hoặc males who have sex with males) chỉ những người nam có hành vi quan hệ tình dục với người nam khác cho dù họ có là đồng tính luyến ái hay không. Ngày nay, ánh nhìn của xã hội đã khác, cộng đồng bắt đầu đồng cảm, thấu hiểu, văn minh và dần chấp nhận những người nam có quan hệ tình dục với nam một cách dễ dàng hơn. Tuy nhiên, vẫn có nhiều MSM che giấu, không dám công khai giới tính thật của mình vì sợ bị xa lánh, kỳ thị. Điều này cùng với cách quan hệ tình dục là yếu tố khiến MSM trở thành đối tượng rất dễ mắc các bệnh lây qua đường tình dục và HIV do bản thân chủ quan, không chịu tìm hiểu và thiếu thông tin về sức khỏe tình dục đồng giới.
Những năm trước đây, tình trạng nhiễm HIV trong nhóm MSM tại Thừa Thiên Huế không đáng kể, mỗi năm chỉ phát hiện từ 1 đến 2 trường hợp. Trong 2 năm 2019 và 2020, số lượng người nhiễm HIV mới phát hiện tăng cao đột biến. Năm 2019 phát hiện 21 trường hợp MSM nhiễm HIV. Chín tháng tháng đầu năm 2020, phát hiện 55 người nhiễm HIV là người Thừa Thiên Huế, trong đó có 27 người là MSM chiếm 50% trong số nhiễm HIV nói chung. Số MSM nhiễm HIV mới này hầu hết là sinh viên, học sinh. Như vậy dịch đã liên tục chuyển hướng theo từng nhóm. Những năm đầu, dịch tập trung ở nhóm người nghiện chích ma túy. 10 năm gần đây chủ yếu nhiễm HIV qua quan hệ tình dục khác giới và hiện tại đang chuyển hướng dần sang nhóm MSM.
Trên thực tế, việc tăng số lượng người nhiễm HIV là MSM trong những năm gần đây không phải chỉ xảy ra ở Thừa Thiên Huế mà còn xảy ra ở nhiều địa phương trong nước. Nhưng tốc độ tăng đột biến như ở Thừa Thiên Huế thì thực sự đáng quan tâm. Một cuộc đánh giá ước tính nhanh bằng cách đếm số lượng người tham gia trang mạng blued (1 trong 3 ứng dụng mạng xã hội dành cho nhóm đồng tính phổ biến nhất) khoanh vùng Thừa Thiên Huế, cho thấy: Tại thời điểm cao nhất có đến 1.600 người tham gia. Ngoài ra chưa kể số người tham gia các ứng dụng khác dành cho MSM.
Qua khảo sát nhanh ở nhóm này, chúng tôi thấy phần lớn nhóm này ở lứa tuổi từ 18-25, tập trung ở các trường đại học, cao đẳng, có kiến thức cao và hiểu biết cách dự phòng lây nhiễm HIV. Nhưng tỷ lệ sử dụng bao cao su và chất bôi trơn khi quan hệ tình dục của họ rất thấp, nên dễ lây nhiễm trong nhóm hơn. Ngoài ra, nhóm này có tỷ lệ khá cao người có quan hệ dị giới (vừa có quan hệ với nam và vừa có quan hệ với nữ) nên việc lây nhiễm ra cộng đồng là điều không thể tránh khỏi.
Cách thức quan hệ tình dục của nhóm này thường bằng miệng và qua hậu môn. Quan hệ tình dục qua đường hậu môn mang đến nguy cơ lây nhiễm HIV cao nhất. Do niêm mạc hậu môn mỏng, niêm mạc trực tràng có nhiều mao mạch, dễ bị tổn thương, dễ chảy máu, hậu môn cũng không có các tuyến tiết chất nhờn để bôi trơn nên dễ bị trầy xước. Thông qua những vết thương đó, virus HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu, giang mai, sùi mào gà sẽ xâm nhập từ người bị nhiễm HIV sang người lành.
Mặc dù các cơ quan chức năng đã có những định hướng can thiệp cho nhóm này, nhưng việc tiếp cận nhóm đang gặp nhiều khó khăn. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thừa Thiên Huế đã thành lập nhóm giáo dục viên đồng đẳng MSM để tiếp cận các đối tượng có hành vi nguy cơ cao, truyền thông, tư vấn xét nghiệm HIV, cấp phát bao cao su và chất bôi trơn. Nhưng đến nay, chỉ còn 4 người tham gia, phần lớn họ bỏ làm sau một thời gian được đào tạo bài bản với lý do phụ cấp rất thấp chỉ 500.000đồng/người/tháng, không đủ tiền điện thoại và tiền đi lại để tiếp cận. Với số lượng đồng đẳng viên ít ỏi như vậy, việc tiếp cận truyền thông, tư vấn xét nghiệm không đảm bảo bao phủ nên khó ngăn chặn được việc lây lan nhiễm HIV và các bệnh liên quan đến quan hệ tình dục.
Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng của tỉnh cần chủ động nâng mức kinh phí phụ cấp cho các nhóm đồng đẳng viên để khuyến khích động viên họ thực hiện tốt nhiệm vụ của mình đồng nghĩa với việc ngăn chặn được dịch bệnh đang nhanh chóng lan truyền trong cộng đồng, góp phần thành công mục tiêu kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.
Bài, ảnh: HỮU SƠN