Hàng ngàn đám cháy ở rừng Amazon gây thiệt hại nghiêm trọng. Ảnh: Scienalert/Nhandan

Theo báo cáo, thời tiết khắc nghiệt và biến đổi khí hậu đang đe dọa toàn bộ khu vực, “từ đỉnh núi Andean đến các đảo trũng thấp và các lưu vực sông hùng vĩ”. Nhiệt độ tăng, lượng mưa thay đổi, bão và các sông băng rút đi đều có tác động sâu sắc đến sức khỏe và an toàn của con người, lương thực, nguồn nước, an ninh năng lượng và môi trường.

Tổng thư ký WMO, Giáo sư Petteri Taalas cho biết “Mỹ Latinh và Caribe (LAC) là một trong những khu vực chịu nhiều thách thức nhất bởi các hiện tượng khí tượng thủy văn cực đoan”.

Hậu quả lâu dài

Ông Taalas lưu ý những tác động bao gồm tình trạng thiếu nước và năng lượng liên quan, thiệt hại về nông nghiệp, sức khỏe… cùng tất cả những thách thức cộng dồn từ đại dịch COVID-19.

Tài liệu này cũng nêu lên những lo ngại về hỏa hoạn và mất rừng. Gần một nửa diện tích của vùng LAC được bao phủ bởi rừng, chiếm khoảng 57% diện tích rừng nguyên sinh còn lại của thế giới và lưu trữ khoảng 104 gigatons carbon.

“Hỏa hoạn và phá rừng hiện đang đe dọa một trong những bể chứa carbon lớn nhất thế giới, với những tác động sâu rộng và lâu dài”, Tổng thư ký WMO cảnh báo.

Năm 2020 là một trong ba năm nóng nhất ở Trung Mỹ và Caribe, và là năm nóng thứ 2 ở Nam Mỹ. Nhiệt độ tối đa tại một số trạm cho thấy chỉ số phá kỷ lục với nhiệt độ cao hơn mức bình thường đến 10 độ C.

Báo cáo cũng cho biết, hạn hán trên diện rộng khắp châu Mỹ Latinh và Caribe đã gây ra những tác động nghiêm trọng, trong đó có việc mực nước sông bị hạ thấp, gây trở ngại cho các tuyến đường vận chuyển nội địa, giảm năng suất cây trồng và sản lượng lương thực, dẫn đến tình trạng mất an ninh lương thực ngày càng trầm trọng hơn ở nhiều khu vực.

Song song đó, mất rừng một trong những nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu do thải ra khí CO2. Số liệu thực tế cho thấy từ năm 2000 đến năm 2016, gần 55 triệu ha rừng đã biến mất, chiếm hơn 91% diện tích rừng bị tổn thất trên toàn thế giới.

Tỷ lệ cháy rừng gia tăng trong năm 2020 đã gây ra những thiệt hại không thể phục hồi đối với các hệ sinh thái, bao gồm các tác động tiêu cực đến các dịch vụ hệ sinh thái quan trọng và sinh kế phụ thuộc vào đó. 

Thủy triều dâng

Năm 2020, nhiệt độ trên mặt biển Caribe đạt mức cao kỷ lục và báo cáo cho thấy các sinh vật biển, hệ sinh thái ven biển và các cộng đồng con người sống phụ thuộc vào đó đang phải đối mặt với các mối đe dọa ngày càng tăng do axit hóa đại dương, nhiệt độ và mực nước biển dâng cao.

Ở Mỹ Latinh và Caribe, hơn 27% dân số sống ở các khu vực ven biển, ước tính khoảng 6&-8% sống ở các khu vực có nguy cơ cao hoặc rất cao bị ảnh hưởng bởi các hiểm họa ven biển.

Các sông băng đã tan chảy trong những thập kỷ qua, và tình trạng tan băng đã tăng tốc kể từ năm 2010, cùng với đó là sự gia tăng nhiệt độ theo mùa và giảm đáng kể lượng mưa hàng năm trong khu vực.

Cần hỗ trợ nhiều hơn

Báo cáo nêu rõ, cần có các cam kết chính trị lớn hơn và hỗ trợ tài chính nhiều hơn để tăng cường hệ thống cảnh báo sớm và vận hành các dịch vụ thời tiết, khí hậu và thủy văn, như những cách hỗ trợ quản lý rủi ro và thích ứng.

Mặc dù các hệ thống cảnh báo sớm có thể giảm thiểu rủi ro thiên tai và tác động của thảm họa, nhưng nghiên cứu của WMO chỉ ra rằng chúng còn kém phát triển ở khu vực Mỹ Latinh và Caribe, đặc biệt là ở Trung và Nam Mỹ.

Rừng ngập mặn được coi là một nguồn tài nguyên đặc biệt để thích ứng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, với khả năng lưu trữ các-bon gấp 3 đến 4 lần so với hầu hết các khu rừng trên hành tinh. Tuy nhiên, diện tích rừng ngập mặn trong khu vực đã giảm 20% trong giai đoạn 2001-2018. Việc bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái “carbon xanh” hiện có như rừng ngập mặn, thảm cỏ biển và đầm lầy muối biển được xác định là một cơ hội quan trọng để giảm thiểu và thích ứng với sự nóng lên toàn cầu.

TỐ QUYÊN (Lược dịch từ UN)