Mưa lũ gây sạt lở nhiều tuyến đường ở miền Tây nước Đức, tháng 7/2021. Ảnh: AFP/TTXVN

Tại Mỹ, trận lụt lịch sử đã khiến nhiều cư dân bị mắc kẹt và chết chìm trong các tầng hầm ngập nước. Ở Canada, toàn bộ một thị trấn đã bị xóa sổ do một trận cháy rừng vì nắng nóng khắc nghiệt. Và lần đầu tiên, mưa đã rơi trên đỉnh Greenland.

Trong bối cảnh các thảm họa khí hậu ngày càng gia tăng, thế giới đã ngồi lại với nhau để chống lại cuộc khủng hoảng: Các nhà khoa học đã công bố một báo cáo mang tính bước ngoặt kết luận rằng con người hoàn toàn phải chịu trách nhiệm về biến đổi khí hậu; Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký lại Hiệp định Paris trong những ngày đầu cầm quyền; các nhà lãnh đạo thế giới đã gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của LHQ ở Glasgow, Scotland, để đàm phán về các giải pháp…

Theo các chuyên gia, thảm họa năm nay là bằng chứng cho thấy cuộc khủng hoảng khí hậu đang gia tăng, từ đó nhấn mạnh việc cần phải nhanh chóng giảm bớt sự phụ thuộc của chúng ta vào nhiên liệu hóa thạch và ngăn chặn những thay đổi có thể làm biến đổi cuộc sống như chúng ta như vừa qua.

Khi chỉ còn vài giờ nữa là kết thúc năm 2021, hãy cùng điểm lại 10 sự kiện khí hậu nổi bậc nhất trong 12 tháng qua theo đánh giá của trang CNN:

10. Trận mưa lịch sử trên đỉnh Greenland

Vào tháng 8, đỉnh Greenland vốn quanh năm tuyết phủ đã lần đầu tiên có mưa rơi. Nhiệt độ tại đỉnh Greenland - cao khoảng 2 dặm so với mực nước biển - đã tăng lên trên mức đóng băng lần thứ 3 trong vòng chưa đầy một thập kỷ vào khoảng giữa tháng 8/2021, với lượng mưa đổ xuống đến 7 tỷ tấn nước.

Đây là lượng mưa lớn nhất ở đây kể từ khi dữ liệu bắt đầu được ghi nhận từ năm 1950, theo Trung tâm Dữ liệu Băng tuyết Quốc gia Mỹ (NSIDC). Và các nhà khoa học cho biết hiện tượng này sẽ xảy ra thường xuyên hơn, với dự báo khu vực Bắc Cực ​​sẽ hứng chịu nhiều mưa hơn tuyết trong khoảng thời gian từ năm 2060-2070, đánh dấu một sự chuyển đổi lớn trong mô hình lượng mưa khi hành tinh ấm lên.

9. Texas tê liệt vì băng tuyết

Một cơn bão mùa đông đã quét qua miền Trung nước Mỹ hồi tháng 2, và đánh mạnh vào Texas - một tiểu bang vốn được biết tới với những sa mạc và những đợt nóng khắc nghiệt, không được trang bị đủ để đối phó với tình trạng đóng băng kéo dài nhiều ngày. Khoảng 4 triệu người tại bang này đã bị mất điện luân phiên trong thời tiết lạnh giá.

Theo thông báo của cơ quan Y tế bang Texas, thời tiết mùa đông khắc nghiệt đã khiến hơn 200 người thiệt mạng. Tuy nhiên, một phân tích độc lập của Buzzfeed đưa ra con số tử vong từ 500 đến 1.000 người.

Cơn bão cũng gây ra những tác động kinh tế thảm khốc, với ước tính thiệt hại lên đến 130 tỷ USD.

Tuyết phủ ở Texas - nơi vốn được biết đến với những đợt nắng nóng khắc nghiệt. Ảnh: AFP/Laodong

8. Lũ lụt chết người trên ba lục địa

Trong vòng vài tuần, lũ lụt đã tàn phá và gây tử vong ở nhiều khu vực của Tây Âu, tỉnh Hà Nam (Trung Quốc) và bang Tennessee (Mỹ).

Giữa tháng 7, lũ lụt nghiêm trọng đã giết chết hơn 200 người ở Đức và Bỉ. Tại Trung Quốc, lũ lụt ở tỉnh Hà Nam làm hơn 300 người thiệt mạng. Trong khi đó ở Mỹ, lớn đã dẫn đến lũ quét ở Tennessee, phá hủy hơn 270 ngôi nhà và cướp đi sinh mạng của hơn 20 người.

Một nhóm các nhà khoa học đã thiết lập mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và thời tiết, cho rằng lượng mưa kỷ lục có khả năng cao gấp 9 lần vì biến đổi khí hậu do con người gây ra.

7. Mỹ tái gia nhập Hiệp định Khí hậu Paris

Trong vòng vài giờ sau khi tuyên thệ nhậm chức vào tháng 1/2020, Tổng thống Mỹ Biden đã ký một lệnh hành pháp để tái gia nhập Hiệp ước Khí hậu toàn cầu được gọi là Thỏa thuận Paris, sau khi Mỹ rút khỏi hiệp định này trong thời kỳ đương nhiệm của cựu Tổng thống Donald Trump.

Đến tháng 4, Tổng thống Biden cam kết cắt giảm một nửa lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính của Mỹ vào năm 2030, nhằm đáp ứng các mục tiêu của hiệp định.

6. Báo cáo của LHQ: “Mã đỏ đối với nhân loại”

Báo cáo mới nhất về tình hình nghiên cứu khí hậu của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu của LHQ được đưa ra hồi tháng 8 kết luận rằng “rõ ràng” con người đã gây ra khủng hoảng khí hậu, với “những biến đổi trên diện rộng và nhanh chóng” đã xảy ra, trong đó có những thứ không thể đảo ngược. Theo Tổng thư ký LHQ António Guterres, báo cáo về sự nóng lên toàn cầu này là một “mã đỏ đối với nhân loại”.

5. Hội nghị thượng đỉnh khí hậu COP26

Tháng 11/2021, các nhà lãnh đạo thế giới đã tham dự hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu do LHQ dẫn đầu, được gọi là COP26.

Sau gần 2 tuần đàm phán về các biện pháp hạn chế sự nóng lên toàn cầu, gần 200 quốc gia đã ký Hiệp ước Khí hậu Glasgow, trong đó lần đầu tiên thừa nhận vai trò của nhiên liệu hóa thạch trong khủng hoảng khí hậu, từ đó kêu gọi giảm dần sử dụng than và giảm trợ cấp cho nhiên liệu hóa thạch.

Chủ tịch Hội nghị COP26 Alok Sharma tại hội nghị khí hậu COP26 ở Glasgow, Scotland (Vương quốc Anh) ngày 13/11. Ảnh: AFP/TTXVN

4. Siêu bão Ida

Vào cuối tháng 8, cơn bão cấp 4 Ida đã phá hủy nhà cửa, bật gốc cây cối và gây mất điện cho hơn 1 triệu người dân ở Mississippi và Louisiana, Mỹ.

Theo các nhà khoa học, siêu bão Ida là minh chứng cho thấy biến đổi khí hậu đang khiến các cơn bão trở nên nguy hiểm hơn đến mức nào: Chúng tạo ra nhiều mưa hơn, di chuyển chậm hơn khi đổ bộ vào đất liền và tạo ra các đợt bão lớn hơn.

Theo ước tính của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia, bão Ida đã gây thiệt hại ít nhất 60 tỷ USD, cao hơn cả tổng chi phí của 7 cơn bão nhiệt đới gây thiệt hại nặng nề nhất trong năm 2020.

3. Thảm hoạ lốc xoáy tại Mỹ

Vào tháng cuối cùng của một năm đã phải hứng chịu các kiểu thời tiết khắc nghiệt, hơn 30 trận lốc xoáy đã “xé toạc” miền Trung Tây và Đông Nam nước Mỹ trong hai ngày 12-13/12/2021, gây thiệt hại nặng nề cả về con người và nhà cửa, với trên dưới 100 người thiệt mạng. Thông thường, tháng 12 rất ít xảy ra lốc xoáy, nhưng nhiệt độ nóng dần lên đã mang lại một thảm hoạ nghiêm trọng.

Ở Kentucky, lốc xoáy làm bật gốc cây cối, san bằng nhà cửa và giết chết hàng chục người. Theo Thống đốc bang Andy Beshear, loạt lốc xoáy này đã đạt đến “mức độ tàn phá không giống bất cứ thứ gì từng thấy trước đây”.

2. Nắng nóng ở Tây Bắc Thái Bình Dương

Một đợt nắng nóng chưa từng có vào cuối tháng 6 đã giết chết hàng trăm người ở Tây Bắc Thái Bình Dương và British Columbia. Nhiệt độ kỷ lục mọi thời đại được thiết lập trên toàn khu vực và các nhà khoa học nói rằng đợt nắng nóng sẽ “gần như không thể xảy ra” nếu không có sự biến đổi khí hậu do con người gây ra.

Theo các chuyên gia, khu vực ôn đới thường không được chuẩn bị cho các hiện tượng nắng nóng khắc nghiệt, nhiều người dân không sở hữu máy điều hòa không khí, do đó hàng trăm người đã chết vì nhiệt. Các quan chức sau đó gọi đợt nắng nóng này là một sự kiện “gây thương vong hàng loạt”.

Tại British Columbia, đợt nắng nóng tương tự đã “châm ngòi” cho một đám cháy rừng, thiêu rụi thị trấn Lytton chỉ một ngày sau khi nhiệt độ tăng vọt lên 121 độ và phá vỡ kỷ lục nhiệt độ mọi thời đại của Canada.

Những con trai tại Tây Bắc Thái Bình Dương bị hun nóng vì thời tiết khắc nghiệt. Ảnh: JNews

1. Hạn hán, cháy rừng và thiếu nước

Giữa những thảm họa nghiêm trọng, miền Tây nước Mỹ lại phải hứng chịu một đợt hạn hán kéo dài lịch sử, mà các nhà khoa học cho rằng đó là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy cuộc khủng hoảng khí hậu đang ảnh hưởng không chỉ đến thời tiết mà còn tác động đến việc cung cấp nước, sản xuất lương thực và điện năng.

Tại California, hạn hán vào mùa hè năm nay là khắc nghiệt nhất trong kỷ lục 126 năm của bang, với tháng 7/2021 là tháng khô hạn nhất kể từ khi dữ liệu bắt đầu được thu thập vào năm 1895. 

Hồ Mead và Hồ Powell - 2 trong số những hồ chứa lớn nhất của Mỹ - đã khô cạn ở mức báo động, buộc Chính phủ liên bang phải lần đầu tiên tuyên bố tình trạng thiếu nước trên sông Colorado vào tháng 8, dẫn đến việc bắt buộc cắt giảm tiêu thụ nước đối với các bang ở Tây Nam bắt đầu từ năm 2022.

Trận siêu hạn hán cũng là nền tảng cho những trận cháy rừng nguy hiểm. Ba đám cháy lớn nhất năm 2021 - Bootleg, Dixie và Caldor Fires - đã thiêu rụi khoảng 1,6 triệu mẫu Anh.

TỐ QUYÊN (Lược dịch từ CNN, AFP & Reuters)