Người dân Huế dần thích nghi với phân loại rác thải. Ảnh: MC

Làm rồi sẽ quen

Sau giờ đi làm về, chị Nguyễn Thị Lan, phường Phước Vĩnh, lại thu gom những bao chứa rác đã phân loại, đợi những cô, chú công nhân thu gom rác thải đến. Đã hơn một tháng nay, gia đình chị tập thói quen phân loại rác thải theo hướng dẫn của Công ty Cổ phần Môi trường và Công trình Đô thị Huế (HEPCO).

“Trước đây, nhà mình chưa biết đến cách phân loại rác thải, các loại rác trong nhà đều được bỏ dồn vào một bao lớn. Sau khi TP. Huế triển khai phân loại rác, mình theo dõi trang facebook của HEPCO và biết được cách phân loại rác sao cho đúng để thực hiện theo”, chị Lan chia sẻ. Không chỉ giúp giảm mùi hôi của rác thải trong nhà, việc phân loại CTRSH còn giúp chị tái chế, tái sử dụng được những đồ dùng nhựa cũ thành những chậu cây xinh xắn để trang trí nhà cửa.

Cũng hình thành được thói quen phân loại CTRSH, chị Phạm Thu Hoài, phường Phú Nhuận cho rằng, phân loại rác không khó, quan trọng là từ ý thức của mỗi người. “Từ khi TP. Huế triển khai phân loại rác thải, chúng tôi đã được tổ trưởng tổ dân phố đi tuyên truyền, hướng dẫn thực hiện phân loại sao cho đúng. Không những vậy, các cô công nhân thu gom cũng thường xuyên nhắc nhở tôi và hàng xóm phân loại và xả thải đúng cách. Dần thành quen, phân loại rác thải giờ đã trở thành thói quen để bảo vệ môi trường của gia đình tôi”, chị Hoài cho biết.

Chương trình “Đổi rác lấy quà” do HEPCO tổ chức cũng là một “chất xúc tác” khiến nhiều người dân thực hiện phân loại CTRSH. Duy trì từ tháng 4/2022 đến nay, chương trình "Đổi rác lấy quà” đã đón hơn 1.000 lượt người tham gia và nhận về hơn 1.200kg rác tái chế.

Theo đại diện của HEPCO, giá trị mà chương trình đem lại không chỉ là những món quà được trao tận tay người tham gia, những loại rác tái chế được thu gom, những nụ cười hạnh phúc vui vẻ của các bạn nhỏ, mà còn sự háo hức chờ đợi của những người vừa biết đến mà chưa tham gia, cũng như sự lan tỏa về ý thức phân loại rác tại nguồn dần len lỏi đến với mọi người dân, mọi độ tuổi. "Thay vì bán chai bao, tôi đem rác đến HEPCO đổi lấy quà, không phải vì giá trị món quà mà tôi muốn dùng hình ảnh về hành động này để lan tỏa ý thức phân loại rác cho bạn bè mình trên facebook", chị Lê Hà Lan, phường Kim Long nói.

Tránh nóng vội

Theo PGS.TS. Trần Anh Tuấn, giảng viên Khoa Môi trường, Trường đại học Khoa học, Đại học Huế, việc TP. Huế triển khai phân loại CTRSH thời gian qua mang đến nhiều tín hiệu tích cực cho công tác bảo vệ môi trường. Tuy vậy, chương trình phân loại CTRSH nên được triển khai theo từng giai đoạn, tránh nóng vội.

“Trên thực tế, tất cả các chương trình phân loại rác trong thời gian qua ở Việt Nam đều thất bại khi các thành phố yêu cầu người dân phân loại theo cách như Huế đang thực hiện. Có nhiều nguyên do lý giải cho sự thất bại này: do nóng vội nên chưa vạch ra lộ trình cụ thể để giúp người dân làm quen với việc phân loại và Công ty Môi trường đô thị có thêm thời gian để chuẩn bị nguồn lực; thiếu sự đồng bộ giữa phân loại, thu gom và xử lý (người dân thực hiện phân loại nghiêm túc nhưng nguồn lực và phương tiện thu gom không đồng bộ, không kham nổi do khá tốn kém…); việc phân loại được tiến hành đại trà không phân biệt các nhóm đối tượng mà lẽ ra phải thực hiện ở công sở, các địa điểm công cộng trước, sau đó đến trường học, doanh nghiệp rồi mới đến khu vực dân cư...

Một nguyên nhân nữa đáng chú ý là khi các dự án hỗ trợ của JICA (Nhật Bản), của EU,… kết thúc thì các chương trình phân loại rác tại nguồn cũng đi vào ngõ cụt. Sự bế tắc này là do thiếu kinh phí để hỗ trợ công tác thu gom và vận chuyển, trong khi việc quản lý rác thải đã được phân loại phức tạp hơn nhiều lần so với rác chưa được phân loại. Vì vậy, chúng ta cần nhìn vào những thất bại đó để rút ra được kinh nghiệm và triển khai phân loại CTRSH theo từng giai đoạn, để người dân dần hình thành thói quen trong phân loại rác và bảo vệ môi trường”, PGS.TS. Trần Anh Tuấn phân tích.

 ĐĂNG TRÌNH