Trong lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, bên cạnh các cuộc chiến đấu ngoan cường để bảo vệ giang sơn, giành lại độc lập, chủ quyền, ông cha ta luôn chú trọng hoạt động đối ngoại, lấy hòa bình, hòa hiếu và hữu nghị làm cốt lõi, đề cao lòng nhân ái, vị tha và bao dung, tạo dựng nên truyền thống và bản sắc độc đáo, hồn cốt và khí phách của đối ngoại, ngoại giao Việt Nam đầy hào khí, giàu tính nhân văn.

Theo tinh thần Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Việt Nam tiếp tục thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ đối ngoại; là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế; triển khai đồng bộ, sáng tạo, hiệu quả các hoạt động đối ngoại, bao gồm đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại Nhân dân; đưa các mối quan hệ đối ngoại đi vào chiều sâu, thực chất, thiết thực; tạo lập và giữ vững môi trường hoà bình, ổn định, huy động và kết hợp có hiệu quả các nguồn lực bên ngoài với nguồn lực trong nước để phục vụ sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước. Nhờ đó, công tác đối ngoại, ngoại giao của nước ta những năm qua đã đạt những thành tựu có ý nghĩa lịch sử, trở thành điểm sáng đầy ấn tượng trong toàn bộ những kết quả, thành tựu chung của đất nước trên hành trình đổi mới và hội nhập quốc tế ngày càng toàn diện và sâu rộng hơn.

Năm 2023, các hoạt động đối ngoại của Việt Nam diễn ra sôi động, liên tục, nổi bật là sự kiện Việt Nam và Israel đã ký Hiệp định Thương mại tự do (FTA) giữa 2 nước sau 7 năm với 12 phiên đàm phán; Việt Nam đang khởi động đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện giữa Việt Nam với Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (CEPA); Việt Nam và 13 đối tác trong khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương vì Thịnh vượng (IPEF) cũng đã công bố kết thúc đàm phán về Thỏa thuận chuỗi cung ứng IPEF quốc tế đầu tiên giữa các thành viên. Hơn nữa, với chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng thống Mỹ và việc nâng cấp quan hệ Việt - Mỹ lên đối tác chiến lược toàn diên, đến nay Việt Nam đã có quan hệ ngoại giao với 193 quốc gia, có 6 nước Đối tác chiến lược toàn diện, 12 nước Đối tác chiến lược và 12 nước Đối tác toàn diện, trong đó bao gồm tất cả các nước Thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và các nước phát triển nhất thế giới (G20).

Tiêu biểu cho nỗ lực nâng cao vị thế đối ngoại của Việt Nam là các chuyến thăm làm việc khá dày đặc và cân bằng của các nguyên thủ nước ngoài đến Việt Nam và của lãnh đạo chủ chốt Việt Nam ra nước ngoài.

Theo Bộ Ngoại giao, kể từ Đại hội Đảng XIII đến nay, lãnh đạo chủ chốt Việt Nam đã có 45 chuyến công du các nước, hầu hết tới các nước láng giềng, các nước đối tác chiến lược, các nước ASEAN, nhiều đối tác quan trọng và bạn bè truyền thống. Trong số này có những “chuyến thăm lịch sử” như chuyến thăm Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 10/2022).

Đồng thời, Việt Nam cũng đón tiếp gần 50 lãnh đạo các nước trong các chuyến thăm Việt Nam. Riêng năm 2023, Việt Nam đã đón tiếp hàng loạt chuyến thăm chính thức quan trọng, điển hình là: Chủ tịch Đảng nước Nga thống nhất, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga Dmitry Medvedev thăm chính thức Việt Nam từ ngày 21-23/5/2023; Thủ tướng Australia Anthony Albanese thăm chính thức Việt Nam từ ngày 03 - 04/6/2023; Tổng thống Đại Hàn Dân Quốc Yoon Suk Yeol và phu nhân thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam từ ngày 22 - 24/6/2023; Thủ tướng Malaysia - Anwar Ibrahim và phu nhân thăm chính thức Việt Nam từ ngày 20 - 21/7/2023; Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev thăm chính thức Việt Nam lần đầu tiên từ ngày 20 - 22/8/2023; Thủ tướng Cộng hòa Singapore Lý Hiển Long cùng đoàn đại biểu cấp cao Singapore sang thăm và làm việc tại Việt Nam từ ngày 27 - 29/8/2023; Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam trong 02 ngày 10 và 11/9/2023…

Nhờ những nỗ lực ngoại giao không mệt mỏi và xử lý đúng đắn các vấn đề đối ngoại, quan hệ với các đối tác trên cơ sở kiên định độc lập, tự chủ, hòa hiếu, đồng thời linh hoạt trong sách lược, ứng xử, vị thế quốc tế của Việt Nam không ngừng được củng cố cả về song phương và đa phương; khuôn khổ quan hệ với nhiều đối tác quan trọng đã được nâng lên tầm cao mới, tin cậy chính trị với nhiều nước được củng cố vững chắc, hợp tác ngày càng mở rộng, thực chất và hiệu quả. Những hoạt động đối ngoại đã phát huy vai trò tiên phong giữ vững môi trường hòa bình, ổn định và bảo vệ Tổ quốc, cũng như trong huy động nguồn lực bên ngoài, đóng góp quan trọng vào kiểm soát hiệu quả dịch bệnh Covid-19 và phát triển kinh tế - xã hội, nhất là “ngoại giao vaccine”.

Vị thế, uy tín và hình ảnh nước Việt Nam độc lập, tự chủ, phát triển năng động, là bạn bè thủy chung, chân thành, là đối tác tin cậy, là thành viên tích cực và có trách nhiệm tiếp tục được nâng cao; Việt Nam luôn được tín nhiệm cao khi bầu vào nhiều vị trí, trọng trách quốc tế quan trọng, nhất là trong ASEAN và Liên Hợp Quốc.

Năm 2022, Việt Nam đã trở thành nền kinh tế lớn thứ tư của ASEAN và thứ 40 của thế giới, năng động và có độ mở cao với quy mô thương mại quốc tế nằm trong Top 20 của thế giới; xếp thứ 30 trong bảng xếp hạng các quốc gia hùng mạnh nhất thế giới. “Chỉ số sẵn sàng trí tuệ nhân tạo” (AI) của Việt Nam xếp hạng 55 toàn cầu và xếp thứ 6/10 trong ASEAN. “Chỉ số tích hợp phát triển bưu chính” (2IPD) của Việt Nam công bố trong tháng 10/2023 tăng 4,5 điểm, thuộc nhóm các nước đạt cấp độ 6/10, lên 1 cấp độ so với kỳ đánh giá trước và đứng thứ 7/30 trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Chủ tịch Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) Klaus Schwab trong cuộc gặp với Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ngày 05/9/2023 đã khẳng định: Việt Nam là điểm sáng của tăng trưởng kinh tế sau dịch bệnh Covid-19 nhờ cách tiếp cận toàn diện về quản lý kinh tế vĩ mô, giúp đưa nền kinh tế vượt qua các thách thức của bối cảnh quốc tế và khu vực hiện nay.

Kết thúc năm 2023, Việt Nam tiếp tục được đánh giá cao và không ngừng cải thiện vị thế quốc tế: “Chỉ số hạnh phúc toàn cầu” của Việt Nam tăng 12 bậc trong xếp hạng của Liên Hợp Quốc năm 2023. “Chỉ số Đổi mới sáng tạo” của Việt Nam tăng 2 bậc so với năm 2022, xếp hạng 46/132 quốc gia, nền kinh tế trong Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index 2023) năm 2023 của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công bố ngày 27/9/2023. Chỉ số Tự do kinh tế đạt thứ hạng 72 so với thứ 84 của năm 2022 và thứ 90 của năm 2021, thứ 105 năm 2020 trong xếp hạng của Quỹ Di sản văn hóa. Chỉ số Phát triển bền vững (SDG) theo xếp hạng của Liên Hợp Quốc tăng điểm liên tục qua các năm, hiện xếp thứ 55 (năm 2022). Việt Nam cũng được cải thiện về đánh giá “Giá trị thương hiệu quốc gia Việt Nam”; về truyền thông số, thanh toán số, kinh tế số và xếp hạng tín nhiệm quốc tế về tín dụng dài hạn (ngày 08/12/2023, Fitch Ratings đã nâng hạng tín nhiệm nhà phát hành nợ dài hạn bằng ngoại tệ của Việt Nam từ mức BB lên BB+ với triển vọng ổn định...) ; Ngoài ra, quyền lực “Hộ chiếu Việt Nam” được xếp hạng thứ 87, với 55 điểm đến được miễn thị thực theo Bảng xếp hạng hộ chiếu toàn cầu Henley Passport Index của Henley and Partners (xếp số 1 thế giới là hộ chiếu của Nhật Bản, Singapore, Pháp, Đức, Italy và Tây Ban Nha cùng đạt 194 điểm, với 194 điểm dến được miễn thị thực).

Nhiều tín hiệu cho thấy Việt Nam đang và sẽ có sự gia tăng mạnh mẽ và sâu hơn vào một số chuỗi cung ứng mới của thế giới trong nhiều lĩnh vực sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ công nghệ cao. Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn nhất trên thế giới trong dòng vốn đầu tư dịch chuyển khu vực và quốc tế nhờ ưu thế ổn định chính trị, dân số trẻ, tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng và lượng người tiêu dùng có thu nhập trung bình đang tăng nhanh, hạ tầng ngày càng phát triển đồng bộ và hiện đại. Tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam tính đến ngày 20/12/2023 bao gồm: Vốn đăng ký cấp mới, vốn đăng ký điều chỉnh và giá trị góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài đạt gần 36,6 tỷ USD, tăng 32,1% so với năm trước. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện tại Việt Nam năm 2023 ước đạt 23,18 tỷ USD, tăng 3,5% so với năm trước. Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất trong 5 năm qua.

Năm 2023, mặc dù có sự suy giảm thương mại quốc tế, nhưng công tác đối ngoại đã góp phần quan trọng giúp nông nghiệp đạt đỉnh cao mới với xuất khẩu trên 53,01 tỷ USD, xuất siêu 12,07 tỷ USD, tăng 43,7%, chiếm trên 42,5% xuất siêu cả nước; với 6 mặt hàng xuất khẩu trên 3 tỷ USD là rau quả, gạo, hạt điều, cà phê, tôm, gỗ và sản phẩm gỗ; trong đó, xuất khẩu gạo ước đạt 4,78 tỷ USD, tăng 38,4% so với năm 2022; xuất khẩu rau quả đạt 5,69 tỷ USD, so với 3,36 tỷ USD của năm 2022. Lần đầu tiên, lĩnh vực lâm nghiệp hoàn thành các thủ tục để chuyển nhượng thành công lượng giảm phát thải 10,3 triệu tấn carbon cho Quỹ Đối tác carbon trong lâm nghiệp thông qua Ngân hàng Thế giới, thu về 1.200 tỷ đồng, góp phần phát triển lâm nghiệp.

Đặc biệt, tiếp theo chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng thống Mỹ và tuyên bố nâng cấp quan hệ Việt - Mỹ lên Đối tác chiến lược toàn diện vào tháng 9/2023, ngay trong tháng 01/2024, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Jose W. Fernandez đã có chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam với trọng tâm là tăng cường các cơ hội hợp tác thương mại, thúc đẩy năng lượng sạch, hợp tác bán dẫn và chuỗi cung ứng, cũng như các hợp tác kinh tế khác giữa Mỹ và Việt Nam. Trong chuyến thăm, ông nhấn mạnh, với lợi thế sẵn có, Việt Nam có thể nắm bắt cơ hội cạnh tranh trong chuỗi cung ứng và phát triển ngành bán dẫn theo tinh thần Đạo luật về chip mà Quốc hội Mỹ đã ban hành năm 2023, trong đó không chỉ quy định về sản xuất chất bán dẫn ở Mỹ, mà còn hỗ trợ các quốc gia khi đang cố gắng tạo ra chuỗi giá trị bán dẫn quốc tế. Việt Nam hiện đã trở thành một trong 7 quốc gia trên thế giới được Mỹ tài trợ theo quỹ bán dẫn quốc tế và là đối tác xuất khẩu chíp vào Mỹ lớn thứ ba thế giới, sau Đài Loan và Malaysia. Mỹ đã cam kết sẽ hợp tác với Việt Nam và hỗ trợ các mục tiêu của Việt Nam về việc có hơn 50.000 kỹ sư trong vài năm tới. Hiện có 15 công ty Mỹ đã cam kết với Chính phủ Mỹ đầu tư tổng giá trị tới 8 tỷ USD vào chất bán dẫn ở Việt Nam và sẽ chỉ sử dụng năng lượng tái tạo. Đây là cơ hội tốt để mở rộng ngành công nghiệp bán dẫn và tăng cường năng lượng sạch ở Việt Nam, cũng như phát triển lực lượng lao động rất trẻ có trình độ, đa dạng hóa chuỗi cung ứng...

Đồng thời, trong tháng 01/2024, Việt Nam đã đón đoàn Tổng thống Cộng hòa Liên bang Đức Frank-Walter Steinmeier cùng đoàn đại biểu cấp cao thăm chính thức Việt Nam. Trong chuyến thăm 2 ngày (23 - 24/1), các thông điệp lớn liên tiếp được Tổng thống Đức và Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đức đưa ra, như: “Việt Nam là đối tác kinh tế đáng tin cậy và Chính phủ Đức khuyến khích các công ty Đức đầu tư vào Việt Nam”; “Các công ty Đức cam kết đầu tư bền vững tại Việt Nam với một chiến lược rõ ràng dài hạn”; cộng đồng người Việt Nam tại Đức và là "tài sản quý báu" trong quan hệ hai nước, hai dân tộc. Chuyến thăm chính thức của Tổng thống Frank-Walter Steinmeier tới Việt Nam được kỳ vọng sẽ thúc đẩy hợp tác song phương và tạo ra cơ hội mới cho thương mại và đầu tư giữa hai quốc gia...

Ngày 29/01/2024 vừa qua,  Tổng thống nước Cộng hòa Philippines Ferdinand Romualdez Marcos Jr. và phu nhân cùng đoàn đại biểu cấp cao Philippines tới Hà Nội, bắt đầu chuyến thăm cấp Nhà nước đến Việt Nam, theo lời mời của Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đây là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của Tổng thống Philippines Ferdinand Romualdez Marcos Jr. kể từ khi nhậm chức, đồng thời là chuyến thăm đầu tiên của một nguyên thủ Philippines đến Việt Nam sau hơn 7 năm và là minh chứng khẳng định quan hệ Đối tác chiến lược vững chắc giữa Việt Nam và Philippines, góp phần tăng cường tin cậy chính trị, tạo xung lực thúc đẩy hợp tác hai nước, đóng góp tăng cường đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN.

Trong bối cảnh thế giới và khu vực có nhiều biến động, tác động sâu sắc tới đời sống quốc tế và chủ nghĩa đa phương, sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước, đối ngoại Quốc hội và đối ngoại nhân dân đã góp phần nâng cao hiệu quả tổng thể của công tác đối ngoại, đề cao vị thế đất nước, bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định, xử lý các khó khăn, phức tạp về quốc phòng, an ninh, kinh tế - xã hội và tranh thủ hiệu quả nguồn lực, tiến bộ quốc tế cho công cuộc phát triển đất nước. Những kết quả này là nhờ chủ trương đúng đắn của Đảng, sự quan tâm, chỉ đạo sát sao và trực tiếp tham gia của lãnh đạo cấp cao, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự phối hợp chặt chẽ giữa tất cả các ban, Bộ, ngành, địa phương; sự tăng cường chuyển đổi cả về tư duy lẫn hành động, chú trọng công tác dự báo, tham mưu kịp thời, tỉnh táo, chuẩn xác, sự hoàn thiện và bảo đảm hài hòa các khuôn khổ pháp lý, chính sách trong nước, đào tạo nguồn nhân lực tâm huyết, sẵn sàng dấn thân, đẩy mạnh hơn công tác tuyên truyền và bảo đảm nguồn lực tài chính để triển khai hiệu quả công tác đối ngoại của đất nước.

Đặc biệt, Hội nghị Ngoại vụ toàn quốc lần thứ 21 ngày 18/12/2023 đã thông qua Định hướng hành động trong công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế của các địa phương giai đoạn tới với các nội dung quan trọng nổi bật là: Tiếp tục cụ thể hóa và thực hiện đồng bộ, hiệu quả, toàn diện đường lối đối ngoại, hội nhập quốc tế của Đại hội XIII; Nâng cao nhận thức về vai trò của công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế của địa phương gắn với việc triển khai đường lối, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường thu hút nguồn lực phục vụ phát triển bền vững; Đẩy mạnh triển khai công tác ngoại giao kinh tế toàn diện, hiệu quả, thực chất; Không ngừng đổi mới, sáng tạo về phương thức, nội dung, nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác đối ngoại địa phương; Các địa phương xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai công tác đối ngoại địa phương trên các tất cả lĩnh vực khác của đối ngoại, với cách làm sáng tạo, chuyên nghiệp, đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng cường đầu tư về cơ sở vật chất và đội ngũ cán bộ cho công tác đối ngoại địa phương tương xứng với thế và lực của đất nước; công tác xúc tiến đầu tư cần được triển khai có “trọng tâm” về sản phẩm, lĩnh vực, “trọng điểm” về đối tác tiềm năng, “chuyên nghiệp” trong phương thức thực hiện nâng cao hiệu quả của các mối quan hệ hợp tác, kết nghĩa địa phương trên cơ sở chuẩn bị tốt nguồn lực và quan tâm đến nhu cầu và ưu tiên của phía bạn.

Theo Giám đốc quốc gia của ADB tại Việt Nam, môi trường bên ngoài yếu đã ảnh hưởng tiêu cực tới lĩnh vực sản xuất, định hướng xuất khẩu của Việt Nam, làm thu hẹp sản xuất công nghiệp... Tuy nhiên, nền kinh tế Việt Nam vẫn vững vàng và dự kiến sẽ phục hồi nhanh trong tương lai gần. Nhiều tổ chức quốc tế có uy tín khẳng định sự tin tưởng vào triển vọng sẽ phục hồi nhanh trong thời gian tới của nền kinh tế nước ta, với mức tăng trưởng trung hạn hàng năm khoảng 6,7-7% GDP.