Công tác lý luận là một trong những bộ phận cấu thành công tác tư tưởng của Đảng nhằm xác lập, phát triển hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa, xây dựng niềm tin và định hướng giá trị đúng đắn, góp phần xây dựng thế giới quan khoa học, tư tưởng, tình cảm, nhân cách, lối sống, tri thức, thực hiện thắng lợi lý tưởng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Hoàng đế Lý Thái Tổ là người đầu tiên, vào đầu năm 1010, trong “Chiếu dời đô”, nêu ra nguyên lý cho việc thiết lập Thành phố Thủ đô Hà Nội ở thời nhà Lý - khi đó gọi là Kinh đô Thăng Long bằng câu văn Hán ngữ: “Tiện giang sơn hướng bội chi nghi” (Tiện hình thế hướng (mặt) ra sông, tựa (lưng) vào núi).