1. Mục tiêu Nhiệm vụ

 1.1. Mục tiêu chung:

 Nghiên cứu, đề xuất giải pháp phát huy các nguồn lực văn hóa của thành phố Hà Nội trong xây dựng và phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo”, góp phần thực hiện thành công mục tiêu, nhiệm vụ của Chương trình công tác số 06-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội, nhiệm kỳ 2021-2025; Nghị quyết 09-NQ/TU ngày 22/02/2022 của Thành ủy Hà Nội về phát triên công nghiệp văn hoá trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

1. 2. Mục tiêu , nhiệm vụ cụ thể:

- Khái quát cơ sở lý luận về phát huy các nguồn lực văn hóa trong xây dựng và phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo”.

- Đánh giá thực trạng phát huy các nguồn lực văn hóa của thành phố Hà Nội trong xây dựng và phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo” từ năm 2016 đến nay.

- Đề xuất quan điểm, nhiệm vụ và giải pháp phát huy các nguồn lực văn hóa của thành phố Hà Nội trong xây dựng và phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo” đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

2. Khái quát các kết quả Nhiệm vụ đạt được

Tháng 10/2019, Hà Nội cùng 65 thành phố khác trên thế giới chính thức gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo (TPST) của UNESCO. Đây chính là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt, tạo điều kiện thuận lợi để Hà Nội quảng bá hình ảnh cũng như gia tăng cơ hội hợp tác trên mọi lĩnh vực sáng tạo, phát huy sức mạnh tổng hợp của các nguồn lực kinh tế, chính trị, trong đó trọng tâm là nguồn lực văn hóa và giáo dục vì mục tiêu phát triển Thủ đô bền vững.

Sau hơn 2 năm tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO, Hà Nội từng bước triển khai các giải pháp, đổi mới: Thành ủy Hà Nội xem xét, thông qua Nghị quyết về “Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, trong đó đề ra 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, 42 nhiệm vụ, giải pháp cụ thể. Để phát huy, khai thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh trong lĩnh vực thiết kế sáng tạo, Hà Nội đẩy mạnh triển khai xây dựng nhiều công trình, dự án đổi mới, sáng tạo, góp phần hình thành kết cấu hạ tầng hiện đại, phát triển các không gian sáng tạo. Hà Nội đang dẫn đầu cả nước về số lượng không gian sáng tạo.

Việc xây dựng và triển khai thực hiện nhiệm vụ sẽ góp phần bổ sung các căn cứ, lý luận và thực tiễn để phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo, ban hành cơ chế chính sách của Thành phố; công tác chỉ đạo tổ chức thực hiện Chương trình 06-CTr/TU giai đoạn 2021-2025 về phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng Người Hà Nội thanh lịch, văn minh; Nghị quyết 09-NQ/TU ngày 22/02/2022 đã đề ra, góp phần thực hiện thành công các mục tiêu, nhiệm vụ của Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XVII và Chương trình hành động số 02/CTr-UBND ngày 19/01/2022 của UBND Thành phố về Chương trình hành động thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp phát triển KT-XH và dự toán ngân sách năm 2022 (Nhiệm vụ số 128 tại Phụ lục);

Kết quả nghiên cứu sẽ là căn cứ khoa học, tài liệu tham khảo cho các sở, ban, ngành, như: Sở Văn hóa và Thể thao; Sở Công thương; Sở Du lịch; Sở Quy hoạch Kiến trúc; Sở Kế hoạch và Đầu tư; Sở Tài chính; Sở Giáo dục và Đào tạo; Sở Lao động Thương binh và xã hội... và các quận, huyện, thị xã trong công tác tham mưu, đề xuất UBND Thành phố ban hành những cơ chế, chính sách, kế hoạch phát triển liên quan đến vấn đề phát huy các nguồn lực văn hóa trong phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo”, lộ trình phát triển, những lĩnh vực ưu tiên phát triển trong giai đoạn tới, định hướng đầu tư cơ sở hạ tầng cho ngành, lĩnh vực đó; Xác định các sản phẩm, ngành chủ lực trong phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo”, góp phần phát triển thị trường công nghiệp sáng tạo - công nghiệp văn hóa; giúp người dân và doanh nghiệp nắm bắt được định hướng của Thành phố để chủ động xây dựng kế hoạch, phương án sản xuất kinh doanh, đầu tư, vay vốn phục vụ các nhu cầu khác nhau; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, người dân phát huy được sáng kiến, sáng tạo; bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của Hà Nội ngàn năm văn hiến, tạo việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống nhân dân; giúp UBND các quận, huyện, thị xã tham khảo về các vấn đề được nhận định, đánh giá so với kết quả thực hiện nhiệm vụ trên địa bàn.

Nghiên cứu, đánh giá về vấn đề phát huy “nguồn lực văn hóa” trong phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo” là một vấn đề mới, đòi hỏi sự phân tích, đánh giá tổng thể mang tính liên ngành. Kết quả nghiên cứu đã làm rõ hơn các quan điểm, khái niệm có liên quan như: Công nghiệp văn hoá – Công nghiệp sáng tạo – Thành phố sáng tạo, đây là những khái niệm mà đến nay các công trình nghiên cứu cũng như các văn bản pháp lý ở cả trong và ngoài nước đều chưa có sự thống nhất về quan điểm, khái niệm, cách tiếp cận, nội hàm các yếu tố cấu thành, kể cả các văn bản của Trung ương và của thành phố Hà Nội.

Nhiệm vụ đã phân tích và luận giải những điểm khác biệt giữa khái niệm, nội hàm, cơ cấu các tiểu ngành của các thuật ngữ “Công nghiệp văn hoá” - “Công nghiệp sáng tạo”; “Thành phố sáng tạo”… đã luận giải và đưa ra lý do chọn đối tượng nghiên cứu đánh giá là toàn bộ 7 tiểu ngành Thành phố sáng tạo thay vì chỉ nghiên cứu đánh giá 1 tiểu ngành thiết kế.

Nhiệm vụ đã luận giải nội hàm, các yếu tố cấu thành thuật ngữ “nguồn lực văn hóa” của Hà Nội có khác gì so với cả nước và với các địa phương khác không?; “nguồn lực văn hóa” của khu vực ngoại thành và nội thành Hà Nội có những điểm gì khác biệt lớn?... sản phẩm văn hóa sáng tạo khác với sản phẩm văn hóa thông thường ở những điểm nào? đây là vấn đề đặc thù cần được xem xét để thống nhất cả về lý luận và thực tiễn nhằm rà soát, đánh giá thực trạng cụ thể của các quận, huyện trên địa bàn Thành phố để xác định được những tiểu ngành, lĩnh vực Thành phố sáng tạo mà Hà Nội đang có thế mạnh. Từ đó, đưa ra được lộ trình ưu tiên phát triển, cùng với hệ thống giải pháp chủ yếu nhằm phát huy các thế mạnh về văn hóa, lịch sử của một Thủ đô ngàn năm văn hiến trong xây dựng và phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo” của Hà Nội đạt hiệu quả cao nhất, góp phần thực hiện thành công mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XVII và Nghị quyết XV của Bộ Chính trị ngày 22/2/2022 về phương hướng phát triển Thủ đô Hà Nội giai đoạn đến năm 2030, định hướng năm 2045.

Bước đầu xây dựng được các chỉ số cần thiết để khảo sát, đánh giá, lấy thông tin, dữ liệu phục vụ công tác đánh giá thực trạng, điểm mạnh, điểm yếu đối với từng tiểu ngành thuộc thành phố sáng tạo trên địa bàn Thành phố (về số lượng, quy mô, mật độ, tỷ lệ) đóng góp của các sản phẩm công nghiệp sáng tạo đối với GRDP của Thành phố. Xác định những nguồn lực văn hóa nào là quan trọng và thế mạnh của Hà Nội trong từng giai đoạn nhằm phát huy hiệu quả việc xây dựng và phát triển “Thành phố sáng tạo” của UNESCO. Đây là những gợi mở và cung cấp những thông tin cơ sở dự liệu quan trọng để Thành phố tiếp tục xây dựng Bộ chỉ số phục vụ việc thống kê, đánh giá, xây dựng cơ sở dữ liệu đối với các tiểu ngành mới của công nghiệp văn hoá (gồm 12 tiểu ngành), thành phố sáng tạo (gồm 7 tiểu ngành); tiểu ngành thiết kế (gồm 6 nhóm ngành)..., là căn cứ hỗ trợ, góp phần thúc đẩy thị trường các sản phẩm, dịch vụ văn hóa của Thành phố phát triển theo đúng cơ chế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa.

 Phân tích, đánh giá từ thời điểm Hà Nội được UNESCO công nhận danh hiệu “Thành phố sáng tạo” lĩnh vực thiết kế cho tới nay đã thực hiện được những cam kết nào đối với UNESCO, những kết quả, khó khăn, hạn chế và nguyên nhân?

Trong các nguồn lực văn hóa phong phú và đa dạng của Hà Nội, luận giải và đưa ra cơ sở lựa chọn những nguồn lực để phát huy hiệu quả phục vụ mục đích phát triển kinh tế - xã hội nói chung, phát triển thành phố sáng tạo nói riêng? Đối với 3 nguồn lực văn hóa chính của Hà Nội: Nguồn lực con người, nguồn lực di sản, sản phẩm văn hóa; nguồn lực hạ tầng văn hóa thì Nhiệm vụ đã luận giải và đưa ra những biện pháp gì để phát huy hiệu quả nhất ?

 Nhiệm vụ đã đề xuất một số chính sách đặc thù đối với phát triển các tiểu ngành Thành phố sáng tạo, cụ thể là trong 7 tiểu ngành thành phố sáng tạo, trước mắt giai đoạn từ nay đến năm 2030, Hà Nội cần ưu tiên phát triển các tiểu ngành theo thứ tự lộ trình sau: (1) Thiết kế, (2) ẩm thực, (3) thủ công mỹ nghệ (4) văn học nghệ thuật; (5) truyền thông; (6) âm nhạc; (7) điện ảnh.

Trong tiểu ngành thiết kế, Hà Nội cần ưu tiên các nhóm ngành theo thứ tự như sau: (1) thiết kế và nội thất; (2) thiết kế bền vững; (3) thiết kế tương tác; (4) thời trang và dệt may; (5) thiết kế đô thị; (6) đồ trang sức và phụ kiện. Đây là những nhóm ngành có số lượng doanh nghiệp lớn, mức độ đóng góp thuế lớn và có tỷ trọng doanh thu cao. Đồng thời đây cũng là những tiểu ngành mà Hà Nội có điều kiện để phát triển và thu hút được số lượng lớn lao động, cũng như là những tiểu ngành có sức lan tỏa sự phát triển của những ngành có thế mạnh khác là du lịch, thương mại... góp phần phát triển thị trường công nghiệp sáng tạo, công nghiệp văn hoá; giúp người dân và doanh nghiệp nắm bắt được định hướng của Thành phố để chủ động xây dựng kế hoạch, phương án sản xuất kinh doanh, đầu tư...;

 Nhiệm vụ cũng đã xác định một số nhiệm vụ trọng tâm đồng thời đưa ra lộ trình, giải pháp tổ chức triển khai cụ thể mà Hà Nội cần thực hiện đối với từng ngành, lĩnh vực trong bối cảnh tình hình mới nhằm phát huy hiệu quả các nguồn lực văn hóa trong xây dựng và phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo” đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, góp phần tăng cường, mở rộng tham gia UCCN đối với những tiểu ngành khác đang là thế mạnh của Hà Nội không những khuyến khích cho bản thân ngành đó phát triển mà chính là Thành phố đang định hướng đúng hướng đi cho các ngành, đồng thời có thể lan tỏa sang những ngành khác vì có 5/7 tiểu ngành nằm trong nhóm các tiểu ngành CNVH do Thủ tướng Chính phủ quy định tại Quyết số 1755/QĐ-TTg năm 2016 đồng thời thúc đẩy mối liên kết giữa các thành phố khác, cụ thể là 295 thành phố sáng tạo của UNESCO hiện nay, góp phần phát triển bộ mặt đô thị ngày càng khang trang, văn hiến – văn minh – hiện đại – kết nối toàn cầu, theo đúng mục tiêu mà Nghị quyết 15 của Bộ Chính trị năm 2022 đã đề ra.

Trên cơ sở khảo sát thực tiễn và đề xuất kiến nghị của quận, huyện, thị xã, Nhiệm vụ đã tổng hợp, đề xuất xây dựng phát triển thêm một số không gian văn hóa, trung tâm sáng tạo cộng đồng phù hợp với nhu cầu và điều kiện cụ thể của từng địa bàn quận, huyện, thị xã. Nhiệm vụ đã phân tích dự báo bối cảnh, tình hình thế giới và trong nước cùng với xu hướng phát triển của công nghiệp văn hoá, thành phố sáng tạo tác động tới phát huy các nguồn lực văn hóa trong xây dựng và phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo” của Hà Nội đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; phân tích các quan điểm, định hướng phát triển trong giai đoạn tới.

Nhiệm vụ đã đề xuất được hệ thống 3 nhóm giải pháp chính gồm:

- Nhóm giải pháp chung (đây là nhóm giải pháp nhằm gợi mở, tham mưu giúp Lãnh đạo Thành phố, các sở, ban, ngành, quận, huyện, thị xã trong quá trình ban hành các cơ chế, chính sách, quá trình tổ chức lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức điều hành, đặc biệt là việc tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phát huy các nguồn lực văn hóa trong phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo” của cán bộ cơ sở và cộng đồng, người dân.

- Nhóm giải pháp thực hiện hiệu quả các sáng kiến, chương trình Hà Nội đề ra trong Hồ sơ đăng ký gia nhập mạng lưới “Thành phố sáng tạo” đối với cả cấp độ Thành phố và cấp độ quốc tế;

- Nhóm giải pháp phát huy các nguồn lực văn hóa Hà Nội trong xây dựng và phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo” đối với từng nhóm nguồn lực cụ thể; Đề xuất danh mục các nhiệm vụ/đề án/chương trình ưu tiên thực hiện việc phát huy các nguồn lực văn hóa Hà Nội trong xây dựng và phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo” đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, đối với từng giai đoạn cụ thể; các kiến nghị đề xuất với Trung ương và Thành phố nhằm phát huy các nguồn lực văn hóa Hà Nội trong xây dựng và phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo” đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Những đề xuất, kiến nghị của Nhiệm vụ giúp Lãnh đạo Thành phố, các sở, ban, ngành, quận, huyện, thị xã tăng cường nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phát huy các nguồn lực văn hóa trong phát triển thương hiệu “Thành phố sáng tạo”; góp phần tham mưu chiến lược trong công tác định hướng lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, ban hành cơ chế, chính sách của Thành phố. Các kiến nghị, đề xuất của nhiệm vụ sẽ góp phần định hướng chung cho Thành phố, chỉ ra các ngành lĩnh vực cần ưu tiên phát triển trong giai đoạn tới, định hướng đầu tư cơ sở hạ tầng cho ngành, lĩnh vực đó; xác định các sản phẩm, ngành chủ lực trong phát triển thành phố sáng tạo, góp phần phát triển thị trường công nghiệp sáng tạo - công nghiệp văn hóa; giúp người dân và doanh nghiệp nắm bắt được định hướng của Thành phố để chủ động xây dựng kế hoạch, phương án sản xuất kinh doanh, đầu tư...; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, người dân phát huy được sáng kiến, sáng tạo; bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của Hà Nội ngàn năm văn hiến, tạo việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân;... làm nền tảng cho quá trình phát triển đô thị bền vững; thực hiện đúng lộ trình đã cam kết với UNESCO./.